KERBELA ŞEHİDİ ABBAS BİN ALİ’NİN FIRAT’TAN SU GETİRMESİ KONULU İKİ RESMİN KARŞILAŞTIRILMASI

The first examples of wall paintings seen in Iran date back to the Sassanids. Many events affecting society were expressed in wall paintings. One of the events that has an important place in the religious and social life of society is the Karbala incident. The event of Karbala has affected various branches of art, especially murals. In this study, the event of Karbala (10 Muharram 61 / October 10, 680) is examined from an artistic point of view. In Iran, these paintings can be found mostly in the Ghīlān region. In total, there are more than fifty murals related to the Karbala incident in Ghīlān, but twenty of them have survived today. In this study two paintings of Abbas, one of the sons of Ali, on the subject of bringing waterfrom Euphrates, which are unique elsewhere, are discussed. One of them is located in the Tomb of the Four Sultans, in Lāhījān in the province of Ghīlān in 9 AH/630-631 CE and underwent some changes during the Safavid period. This work was painted by Ghulam Hussein Lāhījānī in 1277 AH/1898 CE. The other painting is located in Isfahan in Imamzade Ismail (the tombs of the sons and grandsons of the imams). The artist of this painting, which belongs to the Qajar period, is Muhammad Saleh Isfahanī. This research emphasizes that the event of Karbala was depicted in Iranian folk art and that the paintings produced by this art are rapidly disappearing. The Safavid and Qajar folk painters expressed their religious thoughts by painting the Karbala incident on the walls of the shrines, especially emphasizing the heroism of Abbas bin Ali. However, social change and modernization led to the decline of this art. This study examines the presence of the Karbala incident in Shi’i folk art and the extensive loss of paintings produced by this art. Safavid and Qajar folk painters painted the Karbala incident on the walls of shrines, expressing their religious sentiments and emphasising the heroism of Abbas bin Ali in particular. However, social change and modernisation led to the decline of this art.This study aims to introduce the wall paintings of the mausoleums, suggesting solutions to cultural, political and social concers that influenced some of the symbolic depictions at the time they were painted. The method of this study, due to the nature of the article, was to collect all visuals and written documents, analytically examine the data obtained and evaluate them with a descriptive method. © 2025 Ankara Haci Bayram Veli University. All rights reserved.

İran’da görülen duvar resimlerinin ilk örnekleri Sasanilere kadar uzanmaktadır. Toplumu etkileyen birçok olay duvar resimleri ile ifade edilmiştir. Toplumun dinî ve sosyal yaşamında önemli bir yeri olan olaylardan biri de Kerbela vakasıdır. Kerbela hadisesi başta duvar resimleri olmak üzere çeşitli sanat dallarını etkilemiştir. Bu çalışmada Kerbela hadisesi (10 Muharrem 61/10 Ekim 680) sanatsal açıdan incelenmiştir. İran sahasında bu resimlere daha çok Gîlân bölgesinde rastlamak mümkündür. Gîlân’da Kerbela hadisesiyle ilgili toplam elliden fazla türbede duvar resmi vardı ancak günümüzde resimli türbelerden sadece yirmisi ayakta kalabilmiştir. Bu çalışmada Hz.Ali’nin oğullarından Abbas’ın Fırat’tan su getirme konusunun işlendiği, başka bir yerde benzeri olmayan iki resmi ele alınmıştır. Bunlardan biri Gîlân eyaletine bağlı Lâhîcân’da 9/630-631’de yapılan ve Safevîler döneminde bazı değişikliklere uğrayan Dört Padişah Türbesi’nde yer almaktadır. Bu duvar resmi 1277/1898’de Gulam Hüseyin Lâhîcânî tarafından resmedilmiştir. Diğer resim ise İsfahan’da İmamzade (imamların oğulları ve torunlarının mezarları ve türbeleri) İsmail’de bulunur. Kaçar dönemine ait olan bu resmi yapan sanatçı Muhammed Salih İsfahanîdir. Bu araştırma, Kerbela hadisesinin İran halk sanatında işlendiği ve bu sanatın ortaya koyduğu resimlerin hızla yok olduğunu vurgulamaktadır. Safevî ve Kaçar, halk ressamları Kerbela vakasını türbelerin duvarlarına resmederek dini düşüncelerini ifade etmiş, özellikle Abbas bin Ali’nin kahramanlığını vurgulamışlardır. Ancak toplumsal değişim ve modernleşme, bu sanatın gerilemesine sebebiyet vermiştir. Bu çalışma, bir yandan türbelerin duvar resimlerini tanıtmayı amaçlarken, bir yandan da kimi sembolik tasvirlerin yapıldığı dönemde; hangi kültürel, siyasî ve toplumsal kaygıların etkili olduğuna dair çözüm önerileri sunmayı amaçlamaktadır. Bu çalışmanın yöntemi, makalenin özelliği gereği, bütün görsellerin, yazılı belgelerin toplanması, elde edilen verilerin analitik olarak incelenmesi ve betimleyici bir yöntemle değerlendirilmesi şeklinde olmuştur.