Türkiye'de Din Psikolojisi Alanındaki “Dindarlık” Konulu Lisansüstü Tezlerin Bibliyometrik Analizi Üzerine Bir Araştırma

Bu çalışmanın amacı Türkiye’de Din Psikolojisi alanında 1995 ve 2022 yılları arasında “dindarlık” konulu lisansüstü çalışmaları bazı kriterleri esas alarak bibliyometrik analiz tekniği ile incelemek suretiyle gelecekteki araştırmacılara rehberlik edici yönde katkıda bulunabilmektir. Araştırma, nitel araştırma desenlerinden bibliyometrik analiz türünde tasarlanmıştır. Bu bağlamda çalışmanın araştırma evrenini YÖK tarafından hizmet veren “Ulusal Tez Merkezi” sisteminden taranan “dindarlık” konulu lisansüstü çalışmalar oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise amaçlı örnekleme yönteminden ölçüt örnekleme tekniği kullanılarak belirlenen, ilgili veri tabanı üzerinden taranan ve 1995-2022 yılları arasında Din Psikolojisi alanında hazırlanmış olan “dindarlık” konulu 219 lisansüstü tez çalışması teşkil etmektedir. Araştırmanın verileri doküman incelemesi yoluyla toplanmış olup belirlenen kriterlere göre bibliyometrik analiz ve içerik analiz teknikleri ile analiz edilmiştir. Din Psikolojisi alanındaki “dindarlık” konulu çalışmaların belirlenen kriterlere göre detaylı analizlerinde, tez türlerine göre 37’si doktora, 182’si yüksek lisans olmak üzere toplamda 219 çalışma yapıldığı görülmüştür. Konu ile ilgili en fazla Marmara Bölgesi’nde (n=83 çalışma), İstanbul ilinde (n=42 çalışma) ve Marmara Üniversitesi’nde (n=30 çalışma) tez çalışması yapıldığı tespit edilmiştir. Tamamlandıkları yıl açısından bakıldığında, 47 çalışmayla en fazla çalışmanın 2019 yılına ait olduğu ve son 4 yılda yapılan çalışmaların tüm çalışmaların yarısından fazla olduğu belirlenmiştir. Sayfa sayıları açısından ise 100-124 sayfa arası 52 çalışma bulunduğu; en fazla 608 sayfalık, en az 63 sayfalık çalışma olduğu ve sayfa ortalamasının ise 155 sayfa olduğu görülmüştür. Tez danışmanları açısından yapılan analizlerde ise en fazla Prof. Dr. ünvanlı tez danışmanlarının bulunduğu belirlenmiştir. Yine yapılan çalışmalarda “dindarlık”, “din” ve “din psikolojisi” kelimelerinin kullanımlarının anahtar kelime ve dizinlerde sıkça tercih edildiği görülmüştür.

The purpose of the study was to investigate the postgraduate theses on religiosity prepared between 1995 and 2022 in the field of Psychology of Religion in Turkey with the bibliometric analysis technique and to contribute to guiding future researchers. The study was designed in the bibliometric analysis fashion, which is one of the qualitative study designs. The data of the study were collected with the document review technique and analyzed with bibliometric analysis and content analysis techniques according to the determined criteria. In the detailed analysis of the studies conducted on religiosity in the field of Psychology of Religion according to the criteria, it was found that a total of 219 studies were conducted according to thesis types, 37 of which were doctoral and 182 were master's degrees. It was found that thesis studies on the subject were mostly conducted in the Marmara Region (n=83 studies), Istanbul (n=42 studies) and Marmara University (n=30 studies). Regarding the years the theses were completed, the most studies belonged to 2019, with 47 studies, and the studies conducted in the last 4 years were more than half of all studies. When the analyzes that were made according to the titles of the academicians who supervised the studies were evaluated, 112 of them were professors, 86 of them were associate professors and 21 of them were doctoral lecturers. It can be argued that it is possible to obtain clues about the subject trends, methods, and sample selection of studies on religiosity from the analyzes made on keywords, subject headings, and indices of the studies.