Peyzaj desen değişimi ve ekolojik süreçlerin metrik analizi ile incelenmesi: Çanakkale ili Ayvacık ilçesi

Çanakkale ili Ayvacık ilçesi’nde nüfus ve turizm artışına bağlı olarak ekolojik süreçler üzerinde birtakım olumsuz etkiler meydana gelmektedir. Ayvacık’ta zamansal değişime bağlı olarak meydana gelen olumsuz etkilerin peyzaj deseni üzerindeki etkilerini incelemek, ekolojik açıdan zengin habitatların parçalılığını önlemek ve sürdürülebilir peyzajların korumasını sağlamak amacıyla 1985, 1997, 2010 ve 2023 yıllarına ait arazi kullanım/arazi örtüsü (AK/AÖ) haritaları kullanılarak peyzaj metrikleri analiz edilmiştir. Peyzaj desen değişimin analizinde sınıf düzeyinde 5, peyzaj düzeyinde 1 olmak üzere 6 farklı peyzaj metriği coğrafi bilgi sistemleri (CBS) tabanlı ArcGIS 10.8 programı Patch Analysis modülü aracılığıyla hesaplanmıştır. 1985 yılı ile 2023 yılları arası peyzaj desen değişimi değerlendirildiğinde, parçalanmanın arttığı görülmüştür. Araştırma alanında insan faaliyetlerinin geçmişten bugüne kadar arttığı, arazi kullanım ve arazi örtüsünde yaşanan değişim, parçalılığın artışını da beraberinde getirmiştir. Doğal ve yarı doğal alanların insan faaliyetleri ile bozulması, tarım alanlarına yakın yerlerde yapay göletler 18 oluşturulması, zeytinliklerin yerleşim alanlarına dönüşmesi sonucu peyzaj yapısındaki değişim parçalılığa sebep olmuştur. Araştırma sonucunda, orman, maki ve doğal çayırlık gibi doğal alanlarda zamanla leke sayısı ile 21 birlikte kenar yoğunluğunun artması aynı zamanda toplam alan miktarlarının azalması bu alanların 22 parçalandığını ve yerleşim, karayolu, maden sahası gibi yapısal alanlara dönüştüğü belirlenmiştir

There are some negative impacts on ecological processes due to the increase in population and tourism in Ayvacık district of Çanakkale province. In order to examine the effects of negative impacts on the landscape pattern due to temporal change in Ayvacık, to prevent the fragmentation of ecologically rich habitats and to ensure the protection of sustainable landscapes, landscape metrics were analysed using land use/land cover (LULC) maps for 1985, 1997, 2010, 2023. In the analysis of landscape pattern change, 6 different landscape metrics, 5 at class level and 1 at landscape level, were calculated through the Patch Analysis module of ArcGIS 10.8 programme based on geographic information systems (GIS). When the landscape pattern change between 1985 and 2023 is evaluated, it is seen that the fragmentation of the area has increased. The increase in human activities in the research area from the past to the present and the change in land use and land cover have brought along the increase in fragmentation. The degradation of natural and semi-natural areas by human activities, the creation of artificial ponds close to agricultural areas, and the transformation of olive groves into residential areas have caused fragmentation in the landscape structure. As a result of the research, it was determined that in natural areas such as forests, maquis and natural meadows, the number of spots and edge density increased over time and at the same time the total area decreased, and these areas were fragmented and turned into structural areas such as settlements, highways and mining areas.