Mevlevi Semahanelerinde sembolizm

Sembolik ifade; mistik bir dünya görüşünü yansıttığı gibi, görünen bir suret ya da eşyada görülmeyen bir hakikate işaret eder. Anadolu'da, karşılaştığımız tasavvufî semboller, İslâm öncesi Türk inançları ve sanatının izlerini taşımakladır. İslâmiyet'ten sonra İslâm dini inancı doğrultusunda değişime uğrayan, ancak anlam ve biçim olarak benzerliklerini korumuştur. Devleti çeşitli açılardan destekleyen Mevlevilik tarikatının diğer bütün tarikatlarda olduğu gibi gizlilik içeren, sembolleri olan ve tasavvufa dayanan geleneksel törenleri vardır. Mevlevilik ortaya koyduğu sanat eserlerinde kendilerine ait sembollere yer vermişlerdir. Oldukça çok ve zengin örneklerin olduğu taşınır ve taşınmaz tekke eserlerinde sembolik figürlerin çokluğu dikkat çekmektedir. Allah'a ulaşma sembolü olan sema ayini semahane gelişiminde etkili olmuş, mevlevihanelerin herkese açık olan bu mekanı mimari ve süsleme açısından en çok önem verilen mekan olmuştur. Yer-gök ilişkisinin kurulduğu, dikey ve yatay eksende sembolik değerler taşıyan bu mekanlarda bazı süsleme unsurlarıyla da çeşitli mesajlar verilmiştir. Mevlana'nın eserlerinde geçen hikayeler de bu durumu desteklemektedir. Bu çalışma, sembolizm bağlamında, Mevlevi semahanelerindeki sembollerin gönderimde bulunduğu tasavvufi anlam yoğunluğuna işaret etmektedir.

As symbolic statement refers to an invisible reality in an visible substance or image it also reflecs a mystic world view. The Sufi symbols we encounter in Anatolia bear the traces of pre-Islamic Turkish beliefs and art. After Islam, they have undergone changes in line with Islamic religious beliefs, but have preserved their similarities in meaning and form. Mawlawism religion which supports the religion in many aspects has traditional, mystical ceremonies involving secrecy and symbols like many other dervish orders have. mawlawism religion includes their own symbols as well. Symbolic figures worth attention in many movable or inmovable work of arts of dervish orders which have various samples of them. The sema ritual, which is a symbol of reaching God, has been influential in the development of the semahane, and this space, which is open to everyone, has been the most important place in terms of architecture and ornamentation. In these places, where the earth-sky relationship is established and which carry symbolic values on the vertical and horizontal axes, various messages were given with some ornamental elements. The stories in Mevlana's works also support this situation. In the context of symbolism, this study points to the intensity of Sufi meaning that the symbols in Mawlawi semahans refer to.