2005 Social Studies Curriculum's Effects on Students' Critical Thinking Skills

Problem Durumu: Eleştirel düşünme Türkiye’ de 1980’ li yıllardan itibaren çalışılan bir konu olmasına rağmen dünyanın bazı ülkelerinde bin yılları bulan bir çalışma geçmişine sahiptir. Eğitimde eleştirel düşünmeye verilen önem de buna paralel bir durum göstermektedir. Eleştirel düşünme, öğrencilere ilköğretim çağından itibaren kazandırılması gereken bir beceri durumundadır. Bu gereklilik dünyada yaşanan son gelişmeler doğrultusunda içinde bulunduğumuz yüzyılda 20. yüzyıldan daha da fazla artmıştır. 21. yüzyılda düşünen, sorgulayan, alternatifler üreten, olaylara farklı açılardan yaklaşmasını bilen kısaca eleştirel düşünen bireylerinvatandaşların varlığı her ülke için olduğu gibi Türkiye için de önemlidir. Türkiye’ de 2005 yılında gerçekleştirilen öğretim programlarındaki değişiklikle ilköğretim programları değiştirilmiştir. Sosyal bilgiler öğretim programı da bu programlar arasındadır ve eleştirel düşünmeye teorik bazda da olsa diğer programlara göre en çok yer veren, önem veren program durumundadır. Aynı zamanda 1998 Sosyal Bilgiler Programı’ nın eleştirel düşünmeye yeni programdan daha az önem verdiği de bu duruma ilave olarak belirtilebilir. Teorik olarak böyle bir farklılığa sahip olan 2005 Sosyal Bilgiler Programı’ nın uygulama bazında da öğrenciler üzerinde anlamlı bir farklılık oluşturup oluşturmadığı incelenmeye değer bir problem durumundadır. Çünkü son yıllarda eğitimde yapılan en önemli reform olarak adlandırılan program değişikliklerinin etkisinin program uygulamasının ilk yıllarından itibaren incelenmesi gerekmektedir. Araştırmanın Amacı: Bu araştırmada Türkiye’ de 2005 yılında uygulamaya konan sosyal bilgiler öğretim programının öğrencilerin eleştirel düşünme becerilerine etkisi ortaya konulmaya çalışılmıştır. Araştırmanın temel amacı 1998 Sosyal Bilgiler Programı sonucu elde edilen eleştirel düşünme becerilerinin 2005 Sosyal Bilgiler Programı sonucu nasıl bir durumda olduğunu belirlemektir. Böylece öğrencilerin eleştirel düşünme becerilerinin “uygulanan öğretim programı” değişkenine göre 2005 Sosyal Bilgiler Öğretim Programı lehine anlamlı bir farklılık oluşturup oluşturmadığı ortaya çıkarılmış olacaktır. Araştırmanın Yöntemi: Bu araştırma, betimsel nitelikte bir araştırma olup, tarama modelleri esas alınarak gerçekleştirilmiştir. Araştırma Ankara il merkezinde bulunan ilköğretim okullarında yapılmıştır. Araştırmada random olarak seçilen 20 ilköğretim okulundan 432’ si devlet okulu öğrencisi ve 180’ i özel okul öğrencisi olmak üzere 612 öğrenciye ulaşılmıştır. Çalışma grubunu oluşturan 612 öğrenciye araştırmacı tarafından geliştirilen eleştirel düşünme ölçekleri bir yıl arayla iki defa uygulanmıştır. Ölçekler, Delphi Projesi’nde uzmanların konsensüsüyle belirlenen eleştirel düşünme beceri alanlarına (analiz, değerlendirme, çıkarım, yorumlama, açıklama ve öz düzenleme) göre geliştirilmiş, istatistiksel olarak geçerlik ve güvenirlikleri sağlanmıştır. İlk uygulama ilköğretim dördüncü sınıfta bulunan öğrencilere öğretim yılının son ayında (1998 Sosyal Bilgiler Programı’ nın son uygulama yılında) yapılırken ikinci uygulama ilköğretim beşinci sınıf öğrencisi olmuş aynı öğrencilere yine öğretim yılının son ayında (2005 Sosyal Bilgiler Programı’ nın ilk uygulama yılında) yapılmıştır. Araştırmanın amacı doğrultusunda ilköğretim dördüncü ve beşinci sınıfta aynı okula devam eden öğrencilerin çalışmaya katılması uygun görülmüştür. Verilerin analizinde ise bu iki süreçte elde edilen verilerin birbirleriyle anlamlı bir farklılığa sahip olup olmadığını ortaya çıkarmak için ilişkili örneklemler için t-testi yapılmıştır. Araştırmanın Bulguları: Analiz, değerlendirme, çıkarım, yorumlama, açıklama ve öz düzenleme ölçekleri uygulanarak elde edilen verilerden 2005 yılında geliştirilen Sosyal Bilgiler Programı’ nın öğrencilerin eleştirel düşünme becerilerinin tümünde becerileri geliştirici bir etki yaptığı görülmüştür. 1998 Sosyal Bilgiler Öğretim Programı uygulanan öğrencilerin eleştirel düşünme-analiz becerilerinin aritmetik ortalaması “6,41” iken aynı öğrencilere 2005 Sosyal Bilgiler Öğretim Programı uygulandığında eleştirel düşünme-analiz becerilerinin aritmetik ortalaması “6,68” e yükselmiştir. 1998 Sosyal Bilgiler Öğretim Programı uygulanan öğrencilerin eleştirel düşünme- değerlendirme becerilerinin aritmetik ortalaması “6,28” iken aynı öğrencilere 2005 Sosyal Bilgiler Öğretim Programı uygulandığında eleştirel düşünme-değerlendirme becerilerinin aritmetik ortalaması “6,93” e yükselmiştir. 1998 Sosyal Bilgiler Öğretim Programı uygulanan öğrencilerin eleştirel düşünme-çıkarım becerilerinin aritmetik ortalaması “5,48” iken aynı öğrencilere 2005 Sosyal Bilgiler Öğretim Programı uygulandığında eleştirel düşünme-çıkarım becerilerinin aritmetik ortalaması “6,36” ya yükselmiştir. 1998 Sosyal Bilgiler Öğretim Programı uygulanan öğrencilerin eleştirel düşünme-yorumlama becerilerinin aritmetik ortalaması “5,91” iken aynı öğrencilere 2005 Sosyal Bilgiler Öğretim Programı uygulandığında eleştirel düşünme-yorumlama becerilerinin aritmetik ortalaması “6,40” a yükselmiştir. 1998 Sosyal Bilgiler Öğretim Programı uygulanan öğrencilerin eleştirel düşünme-açıklama becerilerinin aritmetik ortalaması “5,35” iken aynı öğrencilere 2005 Sosyal Bilgiler Öğretim Programı uygulandığında eleştirel düşünme-açıklama becerilerinin aritmetik ortalaması “5,93” e yükselmiştir. 1998 Sosyal Bilgiler Öğretim Programı uygulanan öğrencilerin eleştirel düşünme-öz düzenleme becerilerinin aritmetik ortalaması “16,00” iken aynı öğrencilere 2005 Sosyal Bilgiler Öğretim Programı uygulandığında eleştirel düşünme-öz düzenleme becerilerinin aritmetik ortalaması “16,92” ye yükselmiştir. Yani öğrencilerin eleştirel düşünme becerilerinin tümü “uygulanan öğretim programı” değişkenine göre 2005 Sosyal Bilgiler Öğretim Programı lehine anlamlı bir farklılık oluşturduğu tespit edilmiştir. Araştırmanın Sonuçları ve Önerileri: Araştırma sonucunda bütün eleştirel düşünme beceri alanlarında teorik olarak olduğu gibi pratikte de 2005 Sosyal Bilgil