Süpernovalar, özellikleri ve Sn2004dj örneği

öz Supernova patlamaları (SN), ani ve çok büyük enerji çıktısı ile kendini gösteren güçlü yıldız patlamalarıdır. Büyük kütleli yıldızlar, kısa süren yaşamları sonunda kendi kütlelerinin altında ezilmeleri sonucu bir patlama ile enerji üretim evresi yaşamlarına son verirler. Her büyük kütleli yıldızın yaşamak zorunda kaldığı oldukça ender gözlenen olaylar olan süpernovalar, patlama sonrası alman tayflarında hidrojen (H) çizgilerinin görülüp görülmemesine bağlı olarak iki ana sınıfa ayrılırlar. Tayflarında H çizgileri görülmeyen patlamalar Tip-I diye sınıflandırılırken, H çizgileri görülenler Tip-II süpernovalar şeklinde adlandırılırlar. Bu iki ana sınıfın çeşitli alt sınıfları da bulunmaktadır. Bu çalışmada, ÇOMÜ Ulupınar Gözlemevi'nde Ağustos 2004'te yapılan ilk supernova gözleminde, 11 milyon ly uzaklıktaki NGC2403 gökadasında oluşan SN2004dj süpernovasımn gözlemleri, yıldız evrimi, supernova oluşumu ve supernova sonrası olaylar hakkındaki bilgilerimiz ışığında, literatür verileri de kullanılarak değerlendirilmektedir. Adı geçen SN, Tip-II sımfındandır ve Ekim 2005 ortalarından Mart 2005'e kadar takip edilen ~130 günlük ışık eğrisi bölgesi Ni56 bozunmasına işaret eden 57 ± 6 günlük yarı ömre karşılık gelen logaritmik bir azalım göstermektedir. Bu SN gözlemi ÇOMÜ UPG'nde SN tipi spontane ve kısa zaman astronomisi sınıfından olaylara da zaman ayrılması ve deneyim kazanılması gereğini ortaya çıkarmaktadır. Anahtar kelimeler: Süpernovalar, Supernova türleri, SN2004dj, NGC2403, ÇOMÜ Ulupınar Gözlemevi

ABSTRACT Supemovae are very energetic and sudden star explosions, at the end of evolution of massive (>3Mo) stars. Such stars scatters their evolutionary material into interstellar medium enriching it for new generations of salar and stellar systems. Supernovae are mainly fall into two classes according to their spectra include hydrogen lines or not. If there are hydrogen lines in the spectra, the supernova is of the Type-I and there are no hydrogen lines, it is a supernova of Type-II. These classes are further divided into several sub-classes. In the present work, we aim to make literature survey about supernovae and provide an analysis of the first supernova event detected at ÇOMÜ Ulupinar Observatory in August 2004. This supernova, designated as SN2004dj, occurred in the 11 million light year away galaxy NGC2403. Our brightness estimates on Aug 10 and Aug 12, 2004 fits well into the light curve values detected at time by other observatories. The SN event is a Type-II class and shows the decay with half life 5,5 ± 0,5 d of Ni56, in the first slow-decaying plato between 20-130 days after the discovery of event on July 31, 2004. This discovery indicates the importance of short time scale serendipitious events such as SN, novae, Gamma Ray Burst afterglows, event comet and asteroid observations. Key Words: Supernovae. Types of supernovae, SN2004dj, NGC2403, ÇOMÜ Ulupinar Gözlemevi, n