Türkiye'nin ulusal ve uluslararası ölçekteki kardeş şehir ilişkileri: Dönemsel, mekânsal, kültürel, fonksiyonel ve politik etkenlerin analizi

Belediye teşkilatları arasında ikili işbirliği ve ortaklık girişimlerini ifade eden kardeş şehir uygulamaları, günümüzde yerel yönetimler ve toplumlar arasında çeşitli konularda etkileşim yaşanması açısından önemli bir olgudur. İkinci Dünya Savaşı sonrasında küreselleşme sürecinin ülkeler düzeyinde kültürel ve fonksiyonel (ekonomik, teknoloji ve bilgi paylaşımı, turizm, eğitim vb.) etkilerini yansıtan kardeş şehir süreçleri, Türkiye için de önemli fırsatlar sunan bir olgu olmuştur. Türkiye'de kardeş şehir uygulamaları belediyelerin yerelden yerele kardeşlik ve hemşehrilik bağlarını geliştirme süreçlerinde, yerel ölçekten bölgesel ve ulusal düzeyde gerçekleştirilen kalkınma adımlarında ve ulusal ölçekten uluslararası tanınırlığa kadar farklı düzey ve niteliklerde işlevlere sahiptir. Türkiye'de ilk kardeş şehir protokolünün imzalandığı 1964 yılından günümüze değin artarak devam eden kardeş şehir anlaşmalarının, bazı dönemlerde belirgin değişimler gösterdiği ve farklı fonksiyonel nitelikleri yansıttığı saptanmıştır. Bu anlamda kardeş şehir anlaşmalarında etkili olan faktörlerin tespit edilmesi, kardeş şehir süreçlerinin ulusal ve uluslararası ölçekte dönemsel ve mekânsal dağılış özelliklerinin ortaya konulması tezin amacını oluşturmaktadır. Türkiye'de 2016 yılı itibari ile mevcut 1398 belediye arasından 383 belediyeye anket ve seçilmiş 29 belediyeye uygulanan mülakatlardan elde edilen veriler çalışmanın temelini oluşturmuştur. Verilerin analizinde uygulanan Classification Tree yöntemi, belediyelerin kardeş şehir anlaşmasına sahip olup olmamalarında etkili olan faktörlerin derecelendirilmesinde; elde edilen verilerden oluşturulan tablo, grafik ve haritalar ise Türkiye'de belediyelerin kardeş şehir ilişki ağlarının nitel ve nicel açıdan değerlendirilmesi konusunda önemli sonuçlara ulaşılmasını sağlamıştır. Sonuç olarak Türkiye'de belediyelerin kardeş şehir seçiminde tarihsel, kültürel, ideolojik ve dini bağlardan kaynaklanan mekânsal ağlar oluşturduğu, bu mekânsal ağların Avrupa kıtasında özellikle Balkan ülkeleri, Asya kıtası ülkeleri ve komşu ülkeler ile imzalanan kardeş şehir anlaşmalarının çoğunda açıkça izlendiği, ulusal kardeş şehir bağlantılarının ise büyük oranda aynı partiler arasında kurulduğu ve iç göç süreçlerinin anlaşmaların niceliğinde önemli olduğu tespit edilmiştir. Uygulanan analiz sonucuna göre ise bir belediyenin kardeş şehire sahip olup olmamasında belediye statüsünün ve bölgesel gelişmiş düzeyinin belirleyici olduğu saptanmıştır.

Expressing bilateral cooperation and partnership initiatives among municipal organizations sister city implementation is an essential concept in terms of interactions between local governments and societies on various issues today. Reflecting the impacts of the globalization process of countries on cultural and functional levels (economic, technology and information sharing, tourism, education, etc.) after the Second World War, Sister city processes have been a concept of important opportunities for Turkey. Sister city implementations in Turkey have various functions at different levels and qualifications on developing sisterhood and fellow citizenship ties among municipalities at local levels, also on the development steps carried out at the local, regional, and national levels and from the national level to the international recognition as well. Continuously increasing from the first one signed in 1964, it is identified that sister city agreements of Turkey underwent some significant changes in some periods and reflected different functional attributes. In this sense, determining the factors that are effective in the sister city agreements, and revealing the periodic and spatial distribution features of sister city processes at the national and international scale constitutes the aim of the thesis. The data obtained by the select 29 municipalities interviews and 383 municipalities polls applied among the from 1398 municipalities as of 2016 present in Turkey forms the basis of the study. The Classification Tree method applied in the analysis of the data is used in the grading of the factors affecting whether the municipalities have a sister city agreement or not; table created from the obtained data, graphics and maps has provided significant results for the evaluation of the sister city relationship networks of municipalities in Turkey in qualitative and quantitative terms. In the final evaluation, it is concluded that municipalities in Turkey formed spatial networks arising from the historical, cultural, ideological and religious ties when choosing sister cities, and these spatial networks are obviously followed when making sister city agreements with most of the Europe and especially Balkan, Asian and neighboring countries and it is also concluded that the national sister city ties were mostly established between the same political parties and internal migration processes were found to be important in the quantity of the agreements. According to the results of the analysis applied, it is found that the status of the municipality determines whether a municipality has a sister city or not and the regional development level has been determined to be decisive.