Değişen uluslararası sistemin gölgesinde Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin (1918-1920) dış politikası

İki Rus işgali arasında geçirdiği zaman aralığında, Azerbaycan'da milli şuurun gelişmesi ile eşzamanlı olarak Rusya'da Ekim Devrimi gerçekleşmiş ve Rusya'daki kaos ortamından yararlanan birçok halk gibi Azerbaycan Türkleri de bağımsızlıklarını ilan etmiştir. 1918 ve 1920 yılları arası Azerbaycan'ın bağımsızlık dönemiyken uluslararası sistemin de yapısal değişim dönemidir. I. Dünya Savaşı'nın sonunu ve yeni dünya düzeninin kuruluşunu kapsayan bu süreç, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti idarecileri için bağımsızlıklarını korumak için verdikleri diplomatik savaşa dönüşmüştür. Azerbaycanlı yöneticiler Sovyet işgaline dek, bir yandan yüz yıldan uzun süren Rus işgalinin olumsuz tesirinden kurtulmak ve bölgesel sorunları çözümlemek için politikalar üretmiş, diğer yandan ise bir küçük devlet olarak uluslararası sistemde hayatta kalmaya çalışmıştır. Emperyalizm çağında küresel ve bölgesel güçlerin uzun yıllardır ilgisini çekmiş bu zorlu coğrafyada, Azerbaycan'ın bağımsız bir devlet olarak varlığını devam ettirebilme çabaları uluslararası ortamın uygun olmaması nedeniyle sonuçsuz kalmıştır. Tez, Birinci Dünya Savaşı sonrası büyük devletlerin bölge politikalarını yeniden dizayn ettiği, uluslararası sistemde güç dengesinin yeniden şekillendiği bir konjonktürde Azerbaycanlı yöneticilerin izledikleri dış politika ve bu politikanın uluslararası sistem ve bölgesel dinamikler bağlamında sınırlılıklarını incelemektedir.

In the interval between the two Russian occupations, the October Revolution took place in Russia simultaneously with the development of national consciousness in Azerbaijan, and Azerbaijani Turks, like many other peoples who took advantage of the chaos in Russia, declared their independence. While the period between 1918 and 1920 was the period of Azerbaijan's independence, it was also the period of structural change in the international system. This period, which encompassed the end of World War I and the establishment of a new international system, turned into a diplomatic battle for the rulers of the Azerbaijan Democratic Republic to preserve their independence. Until the Soviet occupation, Azerbaijani rulers, on the one hand, developed policies to get rid of the negative impact of more than a hundred years of Russian occupation and to solve regional problems, and on the other hand, endeavored to survive in the international system as a small state. In this turbulent geography, which has long attracted the attention of global and regional powers in the age of imperialism, Azerbaijan's efforts to maintain its existence as an independent state have failed due to the unfavorable international environment. The thesis examines the foreign policy pursued by Azerbaijani rulers in the post-World War I conjuncture, when the great powers redesigned their regional policies and the balance of power in the international system was reshaped, and analyses the limitations of this policy in the context of the international system and regional dynamics.