İslâm hukuku açısından kripto paralar

İslâm ekonomi sistemi, toplumda adaletin tesis edilmesini sağlayarak sömürüyü engellemiş; paranın da az sayıda insanın elinde bulunmasını önleyici tedbirleri almıştır. Bundan dolayı faiz haram kılınmış ve konulan prensiplerle meşru yoldan elde edilmeyen kazancın veya ticaretin önüne geçilmiştir. Bu doğrultuda İslâmi finans, parayı sadece helal veya izin verilen faaliyetlere kanalize ederek hem toplumun sağlık, güvenlik ve ekonomik gelişimine destek olmayı hem de bireye yüklediği sorumlulukla toplumu kötü davranışlardan uzak tutmayı hedeflemiştir. Kripto paralar günümüzde giderek dikkat çeken para birimleri hâline gelmiştir. 2009 yılında Nakamoto ile başlayan bu serüven, kullanıcıları için vaat ettiği unsurlarla da dünya gündemine oturmuştur. Dünya piyasasında 2018 yılı itibariyle 1375 kripto para birimi tedavülde olup bunların piyasa değeri 741milyar doları bulmaktadır. Kripto para birimlerinin gündelik hayatta ve ticari faaliyetlerde, gerçek veya sanal ürün ve hizmetlerinde ödeme aracı olarak firmalarca kullanıldıkları, borsada işlem gördükleri dikkate alındığında diğer açılardan olduğu kadar dini boyutu ile de ele alınması gereken hususlardan biri olduğu açıktır. Kripto paraların tedavül aracı olması, para sayılması, mal olması, ticarette kullanılması veya yatırım için kullanılması konusu İslâm fıkhı açısından üzerinde birtakım tartışmaların olduğu aktif bir olgudur. Araştırma ile kripto paraların meşruiyeti, alım satımı, transferi ile ilgilikonular İslâm hukukçularının ortaya koydukları deliller dikkate alınarak ortaya konulmaya çalışılmıştır. Kripto para birimlerini caiz görmeyenler daha çok kripto paraların para vasfını taşımadığı, kara para aklama, değerindeki aşırı dalgalanma, belirsizliğe bağlı yüksek risk, para sahiplerinin meçhuliyeti, denetim ve kontrolünün yapılamaması, yasal dayanaktan yoksun olmaları gibi eksiklikleri delil olarak sunmuşlardır. Kripto para birimlerini caiz görenler daha çok caiz görmeyenlerin öne sürdükleri delilleri dikkate alarak hüküm vermeye çalışmışlardır. Her ne kadar kripto para birimlerinin caiz olmadığını iddia edenler olsa da kripto para birimlerinin İslâm hukukuna uyumunun sağlanması çalışmalarının yapılmaya başlandığı hatta bazı İslâmi kripto para üretiminin yapıldığı görülmektedir. Anahtar Kelimeler: İslâm Hukuku, Para, Kripto paralar, Blockchain.

The Islamic economic system prevented exploitation by ensuring the establishment of justice in the society and has taken measures to prevent money from being held by a small number of people. Therefore, interest isforbidden and with the principles it sets, income or trade that is not legitimately obtained is prevented. In this regard, channeling money only to halal or allowed activities.Islamic finance aims to both support the health, security and economic development of the society and to keep the society away from bad behaviors by responsibility to the individual. Cryptocurrencies have become increasingly remarkable currencies today. The adventure that started with Nakamoto in 2009 was also on the world agenda with the elements it promises for its users. As of 2018, 1375 cryptocurrencies are in circulation in the world market and their market value reaches 741 billion dollars. It is clear that cryptocurrencies are one of the issues that should be considered with their religious aspects as well as other aspects, considering that they are used by companies as a means of payment in daily life and commercial activities, real or virtual products and services. The issue of cryptocurrencies being in circulation, replacing money, being commodity, being used in trade and investmentis an active phenomenon with some discussions onIslamic jurisprudence. With the research, the issues related to the legitimacy, trading, and transfer of cryptocurrencies have been tried to be determined by taking into account the evidence revealed by Islamic jurists. People who do not see cryptocurrencies permissible have presented the evidences such as the fact that cryptocurrencies do not have the quality of money, money laundering, excessive fluctuation in value, high risk due to uncertainty, the legitimacy of money holders, failure to auditand control, and lack of legal basis as the evidence. And people who saw cryptocurrencies permissible tried to judge by taking into account the evidence put forward by those who did not. Although there are those who claim that cryptocurrencies are not permissible, it is seen that cryptocurrencies are being harmonized and adapted with Islamic law and even some Islamic crypto money production is observed. Keywords: Islamic Law, Money, Cryptocurrencies, Blockchain