TÜRKİYE’DE OTOMOTİV ANA VE YAN SANAYİ VE MARMARA BÖLGESİ’NDE KÜMELENME

Türkiye'de otomotiv sanayi 1960'lı yıllarda \"ithal ikamesi\" politikası çerçevesinde kuruldu. 1970'li yıllarda aksam parça üretimine yönelik \"yerlileştirme\" ve \"otomobil üretimi\" süreci başladı. Sektör, 1980'li yılların başından bu yana yaptığı yoğun atılımlar sayesinde rekabetçi bir nitelik kazandı. Sektör için 1990'lı yıllar \"küresel rekabet\" için yeniden yapılanma ve küresel sanayi ile entegrasyon dönemidir. 1996 yılında Türkiye'nin Avrupa Birliği ile Gümrük Birliği'ni sağlaması, değişen pazar ve rekabet koşulları otomotiv sanayini yeni bir yapılanma sürecine itti. Günümüzde Türk otomotiv sanayi dünya pazarlarına yönelik tasarım ve üretim için atılımlarını sürdürmektedir. Otomotiv sektörünün ayırt edici özelliklerinden biri de güçlü, standartları yüksek ve rekabetçi bir yan sanayiye sahip olmasıdır. Türkiye'de otomotiv sanayi, Marmara Bölgesi Doğu Marmara illerinde sektör ve coğrafi temelde kümelenme göstermektedir. Marmara Bölgesi'nde yer alan 12 otomotiv ana sanayi işletmesinden 10'u Doğu Marmara illerinde faaliyet göstermektedir. 2002 Genel Sanayi ve İşyerleri Sayımı'na göre Marmara Bölgesi'nde 10+işçi çalıştıran 527 otomotiv yan sanayi işletmesinden % 76.9'u Doğu Marmara illerinde faaliyet göstermektedir. Marmara Bölgesi otomotiv ana sanayi istihdamının % 86.5'i de bu illerde istihdam edilmektedir. Türkiye'de yaklaşık 200 bin kişinin istihdam edildiği otomotiv yan sanayi istihdamının % 65'i bölgede istihdam olmaktadır. Adı geçen sayım verilerine göre Kocaeli ve Sakarya illerinde imalat sanayi istihdamında otomotiv sanayi birinci sırada yer alırken, Bursa İli'nde ikinci sırada yer almaktadır. Bu veriler sektör odaklı mekansal yoğunlaşmayı net bir şekilde ortaya koymaktadır. Otomotiv sektörünün Marmara Bölgesi'nde kümelenme göstermesinin nedenleri arasında; Türkiye'de illerin rekabetçilik analizleri yapıldığında ilk ona giren iller arasında dördünün sözü edilen bölgede yer alması gösterilebilir. 2012 yılı Türkiye nüfusunun % 30'u Marmara Bölgesi'nde ikamet etmekte ve bölgeyi iyi bir pazar haline getirmektedir. Sanayi ve ticaretin en yoğun olduğu ve büyük ölçekli firmaların faaliyet gösterdiği bir bölgedir. Marmara Bölgesi'nin sahip olduğu coğrafi konum, Avrupa ve AB ülkelerine en kısa ulaşımı sağlamaktadır. Bölgenin lojistik altyapısı, Ar-Ge kurumları ve üniversiteler otomotiv sanayinin ihtiyaçlarına cevap verebilecek teknik altyapı ve programlara sahiptir