Misâl Âlemi’nin Varlığına Yönelik Bazı İtirazlar Ve Misâl Âlemi’nin İspatı

Misâl Âlemi doktrini, İslâm dünyasının önde gelen filozof ve sûfîleri arasında uzun zamandır\rtartışma konusudur. Tasavvufî İrfân geleneği ve İşrâkî ve Müteâlî Hikmet okulları, bu doktrini\rvarlık ve bilgi anlayışlarının kurucu unsurları ve merkezî bileşenlerinden biri kabul ederken\rMeşşâî geleneğe yakın İbn Sînâ, Mîr Dâmâd, Abdürrezzâk-ı Lâhîcî gibi filozoflar ve Teftâzânî gibi\rbazı kelâm âlimleri bu doktrini çeşitli açılardan eleştirerek reddetmişlerdir. Bu nedenle doktrini kabul eden entelektüel geleneklerin önemli meselelerinden biri Misâl Âlemi’nin varlığının\rkanıtlanması ve doktrine yöneltilen itirazlardaki sorunların çözümlenmesidir. Bu yüzden başta\rŞeyh-i İşrâk Sühreverdî, Şehrezûrî, Molla Fenârî, Molla Sadrâ, İşkeverî gibi filozof ve sûfîler\rolmak üzere doktrini kabul eden düşünürler bu âlemin varlığını ispata dâir bazı aklî, naklî ve\rkeşfî kanıtlar ortaya koymuş ve itirazlarda ileri sürülen müşküllerini gidermeye çalışmışlardır.\rBu makale çerçevesinde Misâl Âlemi’nin reddi ve ispatı etrafında oluşan bu tartışmalar ve polemikler incelenecek ve reddedenlerin kanıtları ile kabul edenlerin kanıtları değerlendirilecektir.