Türkiye'de yeni yürütme modeli: Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ve parlamenter sistemin dönüşümü

Demokratik hükümet sistemleri, her ülkenin kendi politik tercihlerine göre belirledikleri yönetim modelleridir. Dünyadaki ülke örneklerine bakıldığında ağırlıklı olarak uygulanan üç temel hükümet sistemi modeli olduğu görülmektedir. Bunlar; başkanlık sistemi, yarı başkanlık sistemi ve parlamenter sistemdir. Bu hükümet modelleri dışında meclis hükümet sistemi olarak adlandırılan ve bir geçiş sistemi olarak kabul edilen, yasama ve yürütme kuvvetinin birliğine dayanan bu sistem farklı bir kategoride değerlendirilmektedir. Kuvvetler ayrılığı ilkesine dayanan yasama ve yürütme kuvvetlerinin birbirleriyle ilişkilerine göre oluşan hükümet sistemleri içerisinde dünyada en fazla tercih edilen model parlamenter sistemdir. Başkanlık sistemi ise, ABD başkanlık sistemi olarak bilinen, kuvvetler ayrılığının sert bir şekilde uygulandığı ve İngiltere'nin Westminester yani parlamenter sistemine karşı oluşturulmuş bir sistemdir. Yarı başkanlık sistemi ise hibrit bir sitem olarak başkanlık ve parlamenter sistemin özelliklerini bünyesinde barındıran Fransa tarafından uygulanan demokratik bir sistemdir. Bu araştırma, Türkiye'de uzun süredir uygulanan parlamenter sistem temelli demokratik hükümet yapısından başkanlık sistemi temelli bir demokratik yürütme modeli olan "Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine" geçilmesine ilişkin incelemeleri barındırır. Sistem değişikliği taleplerinin politik aktörler tarafından süreç içerisinde nasıl dile getirildiği ile yeni bir sisteme geçişin meydana getirdiği değişikliklerin etki ve sonuçları değerlendirilecektir. Türkiye'nin yürütme modelinde yaptığı bu değişikliğin devletin hem siyasi hem de idari yapısında nasıl bir değişim ve dönüşüm meydana getirdiği, yasama, yürütme ve yargı organlarının bu değişim kapsamındaki yeni rol ve görevleri bu tez kapsamında incelenecektir. Özellikle cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçiş anayasa düzenlemelerinde yürütme merkezli bir hükümet sistemi oluşturulduğu ve yetki, görevlerin bu kapsamda belirlendiği iddiasının gerçekliği betimsel analiz yöntemi ile incelenecektir. Anahtar kelimeler: Kuvvetler Ayrılığı, Hükümet Sistemleri, Başkanlık Sistemi, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi, Cumhurbaşkanlığı Teşkilat Yapısı, Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri

There have been three leading government systems predominantly implemented in the world shaped and implemented according to each country's own political culture. The presidential system, the semi-presidential system, and the parliamentary system. Apart from these well-known systems, the assembly government system, which is considered a transition system, is based on legislative and executive power unity. Government systems mainly based on the relationship between the legislative, executive branch, and the principle of separation of powers. Given the number of countries implementing a different political system, the parliamentary system based on the soft separation of power is the world's most applied system. The presidential system is generally known American presidential system, which is based on the strict separation of powers, which emerged in the United States during the 18th century. Semi presidential system is a hybrid system that is based on a mixture characteristic of the parliamentary and presidential systems. This research includes historical discussions on the Presidential system's applicability into the Turkish administrative structure and the transition from the Turkish parliamentary system to a new Turkish presidential system. After the system change in Turkey, the Turkish Parliamentary system has transformed into the American-based presidential system called the System of the Presidency of the Republic. This new government system mainly based upon American presidential system features. But it is adjusted and adapted according to Turkish political and administrative culture and Turkey's unitary state structure. The new roles and duties of the legislative, executive, and judicial bodies within the scope of change will be examined as a purpose of the thesis. We will also analyze the new administration structure because any system change affects all ways of political and administrative manner. Keywords: Political System, Parliamentary System, Presidential System, Turkish Presidential Government System, New Structure of Administrative Organisation of Turkey, Executive Order