DÎVÂNÇE-İ BÂİS’İN YENİ TESPİT EDİLEN NÜSHASI VE EKLER

Basit Öğe Kaydı
dc.contributor.authorKolbaş, Ozan
dc.date.accessioned2025-05-29T05:24:51Z
dc.date.available2025-05-29T05:24:51Z
dc.date.issued2024
dc.departmentÇanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
dc.description.abstractKassâbzâde Ahmed Bâis, on sekizinci yüzyılın ortaları ile on dokuzuncu yüzyılın ilk yıllarında yaşamış bir şairidir. Biyografisi hakkında ayrıntılı bilgiler veren tespit edilebilen tek tarihî kaynak, Şeyhülislam Ârif Hikmet Bey’in şairler tezkiresidir. Bursa Mihaliç’te doğmuş, eğitimini İstanbul’da tamamlamış, Halim Geray Han’a hocalık vazifesiyle Rumeli’de Vize-Saray’a gitmiştir. Çeşitli görevlerde bulunduktan sonra, Bağdatlı İsmail Paşa’nın aktardığına göre 1215 (1800-1801) yılında Maraş’ta vefat etmiştir. Ârif Hikmet Bey’in verdiği bilgiye göre bilinen tek eseri dört cüz miktarı Dîvân’ıdır. Bu eserin, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi’nde kayıtlı nüshası divançe hüviyetindedir. Bu nüsha üzerine daha önce İdil Can Mamaş, Akın Zengin ve Bilge Kaya-Yiğit tarafından üç ayrı çalışma yapılmıştır. İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi nüshasında, Bâis’e ait 1 kaside, 2 müseddes, 1 tahmis ve 57 gazel kayıtlıdır. Bu makalenin konusu olan Çorum Hasan Paşa Yazma Eser Kütüphanesi’nde kayıtlı yeni tespit edilen nüsha ise Bâis’e ait şimdiye kadar yayımlanmamış şiirleri ihtiva ettiği gibi onun edebî biyografisine dair yeni bilgilere ulaşılmasını sağlar. Toplam 124 manzumenin kayıtlı olduğu nüsha sayesinde, Bâis’e ait daha önce yayımlanmamış 2 kaside, kaside başlıklı 1 kıta-i kebire, 1 tahmis, 3 tarih kıtası, 37 gazel, 8 kıta, 7 matla ve 4 müfret daha ortaya çıkmıştır. Bâis’in Hoca Neşet’in talebelerinden biri olduğu, Şehbaz Geray Han’a ve Sünbülzade Vehbî’ye kasideler sunduğu, İsmail Begzâde Mehemmed Beg’nin doğumuna, Şeyhülislâm Mekkî Mehemmed Efendi’nin meşihat makamına getirilişine, Âsım İnşâsı Zeyli’nin tamamlanışına ebcedle tarih düşürdüğü; Türk şairlerinin yanında ‘Urfî-i Şîrâzî, Sâib-i Tebrîzî ve Hâfız-ı Şîrâzî gibi Farsça şiir söyleyen şairlere nazireler yazdığı tespit edilmiştir. Bu çalışma ve yeni belirlenen nüsha, daha önce yapılan çalışmalardaki bazı yanlış bilgilerin tashih edilmesini de sağlamıştır. Bâis’in şiirler sunduğu, Kevâkibzâde nisbesiyle anılan kişinin kimliği ortaya çıkmış, daha önce Fâzıl-ı Enderûnî’nin bir gazeline nazire yazdığı belirtilmişse de ilgili gazelin Hâfız Hacı Tahir Efendi’nin şiirine nazire olduğu anlaşılmıştır. Bâis, gelenekten beslenen bir şair olmakla birlikte orijinal hayaller peşinde koşan, Sebk-i Hindî üslubunun ve bu üslup devresine mensubiyeti bilinen şairlerin etkisinde şiirler kaleme alan renkli ve değerli bir şairdir
dc.description.abstractKassabzade Ahmed Bais was a poet who lived in the mid-eighteenth and early nineteenth centuries. The only source that gives information about his biography is Shaykh al-Islam Arif Hikmet Bey’s tezkires of poets. He was born in Mihaliç, Bursa, completed his education in Istanbul, and travelled to Vize-Saray in Rumelia to teach Halim Geray Khan. After serving in various positions, he died in Maraş in 1215 (1800-1801) according to Bagdatli Ismail Pasha. According to the information given by Ârif Hikmet Bey, his only known work is his Divan. The manuscript copy of this work registered in Istanbul University Rare Works Library is in the form of a divancha. Three separate studies have been conducted on this manuscript copy by İdil Can Mamaş, Akın Zengin and Bilge Kaya-Yiğit. In the manuscript of Istanbul University Rare Works Library, there are 1 qasida, 2 müseddes, 1 tahmis, and 57 ghazals belonging to Bais. This article focuses on a newly discovered manuscript from Çorum Hasan Paşa Manuscript Library, shedding light on unpublished poems by Bais and offering fresh insights into his life. With a total of 124 verses, this manuscript unveils 2 previously unpublished qasidas, 1 kıta-i kebire titled qasida, 1 tahmis, 3 historical kıtas, 37 ghazals, 8 kıtas, 7 matlas, and 4 müfreds by Bais. It’s come to light that Bais was indeed one of Hodja Neşet’s students, and he composed odes dedicated to Shahbaz Geray Khan and Sünbülzade Vehbi. He crafted historical couplets using abjad calculation for the birth of İsmail Begzade Mehemmed Beg, the appointment of Shaykh al-Islam Mekki Mehemmed Efendi to the office of mashihat, and the completion of Asım İnşası Zeyli. Moreover, he authored nazirs to Persian poets such as ‘Urfi-i Shirazi, Saib-i Tabrizi, and Hafız-i Shirazi. Additionally, this newly identified manuscript has allowed for the correction of some inaccuracies found in previous studies. The identity of the person known by the epithet Kevakibzade, to whom Bais presented poems, has been revealed. Although it was stated that he wrote a verse to a ghazal by Fazıl-ı Enderuni, it was understood that the relevant ghazal was a verse to Hafız Hacı Tahir Efendi’s poem. Bais is an important poet who, while being a poet nourished by tradition, explores original expressions and imaginations and writes poems under the influence of the Sebk-i Hindi movement.
dc.identifier.doi10.32321/cutad.1478987
dc.identifier.endpage789
dc.identifier.issn2587-1900
dc.identifier.issn2548-0979
dc.identifier.issue2
dc.identifier.startpage726
dc.identifier.urihttps://doi.org/10.32321/cutad.1478987
dc.identifier.urihttps://hdl.handle.net/20.500.12428/31026
dc.identifier.volume9
dc.institutionauthorKolbaş, Ozan
dc.language.isotr
dc.publisherCukurova University
dc.relation.ispartofÇukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi
dc.relation.publicationcategoryMakale - Ulusal Hakemli Dergi - Kurum Öğretim Elemanı
dc.rightsinfo:eu-repo/semantics/openAccess
dc.snmzKA_DergiPark_20250529
dc.subjectEski Türk Edebiyatı
dc.subjectBais
dc.subjectDivançe-i Bais
dc.subjectSebk-i Hindî
dc.titleDÎVÂNÇE-İ BÂİS’İN YENİ TESPİT EDİLEN NÜSHASI VE EKLER
dc.title.alternativeA Newly Identified Manuscript Copy of Divançe-i Bais and Appendices
dc.typeResearch Article

Dosyalar

Koleksiyon

DergiPark