Kurmaca Tarih Yazımı: Çağdaş İngiliz Milletler Topluluğu Romanlarında Çanakkale Savaşları

Çanakkale Savaşlarını bugüne kadar çalışılmamış bir açıdan inceleyen proje, Çağdaş İngiliz Milletler Topluluğu romanlarında tarih-kurmaca ilişkisini sorgulayarak, kurmaca tarih yazımının büyük tarih anlatısını nasıl etkilediğini ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Edebiyatın sunduğu farklı bir bakış açısıyla 1915-2015 yılları arasında Çanakkale Savaşlarını ve sonrasını kurgulayan, doğrudan ya da dolaylı olarak konu edinen, göndermelerle ya da bölümlerle geçmişi bugüne taşıyan İngiltere, Avustralya ve Yeni Zelandalı yazarların romanlarını tespit ederek tarihi yeniden yazma ve kurgulamaya iten dinamikleri de ortaya çıkarmayı hedeflemektedir.Proje çalışmaları sırasında tespit edilen romanlar tarihi gerçeğin peşinden giderek tarihi olayları ve kişileri yeniden kurgulamakta ve Yeni Tarihselciliğin aradığı tarihin kayıp seslerini ve hikâyelerini hatırlatan alternatif bir Çanakkale Savaşları hikâyesi sunmaktadır. Türkiye’de tanınmayan ve bugüne kadar çalışılmamış romanlar Çanakkale Savaşlarını ve Türk insanını anlatmaktadır. Bu açıdan ilgili romanları Türk okurlarına ve bilim insanlarına tanıtmak çok önemlidir. Bu alanda hem Türkiye’de hem yurtdışında akademik çalışmaların henüz yapılmamış olması da projenin özgünlüğünü arttırmaktadır. Proje kapsamında tespit edilen romanlar iki temel kuramsal yaklaşıma göre incelenmiştir. Birincisi tarih yazımını kurgu/edebiyat ile ilişkilendiren Yeni Tarihselcilik kuramıdır.İkinci kuramsal yaklaşım da edebiyat kuramcısı Mikhail Bakhtin’in `dialogic discourse’ (söyleşimsel) kuramıdır. Bakhtin’e göre roman birden çok söylemi bir araya getirir ve bir diyalog oluşturur. Bu diyalog bir farklılık yaratır ve alternatif bir söylem ortaya çıkarır. Proje Çanakkale Savaşlarını konu alan romanları inceleyeceği için bu kuram ile romanları tarihin yeni ve alternatif bir yorumu olarak okumak da mümkündür. Yazarlar kahraman askerlerden ziyade travmatik gaziler, vatan hainleri ve daha önce hikâyeleri önemsenmemiş ama erkekler kadar acı çeken kadınlar, etnik ve dini kimlikleri betimleyerek farklı sesleri hatırlamamıza vesile olmaktadır. Bakthin’in vurguladığı otoriter ve tek sesli bir anlatımdan uzak farklı söylemler ve sesler Çanakkale Savaşlarının anlamına ve tarihine farklı bir bakış açısı getirmektedir. Yüz yıllık savaşı daha iyi anlayabilmek ve Çanakkale Savaşlarına daha bütüncül bir yaklaşımla bakabilmek için edebiyatın sunduğu alternatif okumalar değer kazanmaktadır.