Hanım Parmağı zeytin çeşidinde farklı oksin dozlarının köklenme oranlarına etkilerinin belirlenmesi

Anavatanı Anadolu olan Zeytin (Olea europaea L.), ülkemizde geniş bir biyoçeşitliliğe sahiptir. Türkiye'nin zeytin yetiştiriciliği yapılan tüm bölgelerinde, binlerce yıl süresince gelişen ve günümüzde çoğunun değeri tam olarak anlaşılmamış olan birçok yerel çeşit ve tip bulunmaktadır. Bu genotipler, verimlilik, düzenli verim, kuraklık ve soğuklara dayanıklılık, zeytinyağı kalitesi ve sofralık özellikleriyle öne çıkmaktadır. Yerel çeşitler, orijinal bölgelerinin çevre, iklim ve toprak koşullarına uyum sağladıkları için bitki genetik kaynakları ve biyoçeşitliliğin korunması açısından büyük bir öneme sahiptir. Bu çalışma, Çanakkale'nin yerel zeytin çeşidi olan Hanım Parmağı'nın köklenme özelliklerini belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Bu doğrultuda, Hanım Parmağı zeytin çeşidinden alınan çelikler sera koşullarında perlit köklenme ortamında, İndol Bütirik Asit (IBA) farklı dozlarda (1000 ppm, 2000 ppm, 3000 ppm, 4000 ppm, 5000 ppm ve kontrol) hazırlanan solüsyonlara batırılarak köklendirilmiştir. Köklenmesi tamamlanan zeytin çelikleri söküm yapılarak temizlenmiş ve temizlenen çeliklerde; köklenme sayısı, köklenme seviyeleri, kök uzunluğu, köklenme oranı, köklerin yaş ve kuru ağırlığı, sürgün sayısı, sürgün uzunluğu ve yaprak sayısı gibi parametreler değerlendirilmiştir. Ayrıca bazı biyokimyasal analizlerde (indirgen şeker, toplam şeker, nişasta miktarı) gerçekleştirilmiştir. Çalışma sonucunda, Hanım Parmağı zeytin çeşidi çeliklerinde 4000 ppm IBA dozunun kök ve sürgün gelişimi açısından en etkili doz olduğu belirlenmiştir. Çeşidin yetiştiriciliğinde bu dozun kullanılabileceği önerilmektedir.

Native to Anatolia, the olive (Olea europaea L.) exhibits extensive biodiversity in our country. In all regions of Turkey where olive cultivation is practiced, there are many local varieties and types that have developed over thousands of years, many of which are still not fully valued today. These genotypes stand out for their productivity, consistent yield, drought and cold resistance, olive oil quality, and table olive characteristics. Local varieties are of great importance for the conservation of plant genetic resources and biodiversity, as they are adapted to the environmental, climatic, and soil conditions of their original regions. This study was conducted to determine the rooting characteristics of Hanım Parmağı, a local olive variety from Çanakkale. Accordingly, cuttings taken from the Hanım Parmağı olive variety were rooted under greenhouse conditions in a perlite rooting medium, using solutions prepared with Indole Butyric Acid (IBA) at different doses (1000 ppm, 2000 ppm, 3000 ppm, 4000 ppm, 5000 ppm, and a control). The rooted olive cuttings were uprooted and cleaned, and the following parameters were evaluated: number of roots, rooting levels, root length, rooting rate, root fresh and dry weight, number of shoots, shoot length, and number of leaves. Additionally, some biochemical analyses (reducing sugar, total sugar, and starch content) were performed. The study concluded that a dose of 4000 ppm IBA was the most effective for root and shoot development in the Hanım Parmağı olive cuttings. It is recommended to use this dose in the cultivation of this variety.