Çanakkale ilinde uçucu organik bileşikler açısından iç ve dış ortam hava kalitesi seviyelerinin incelenmesi

Çanakkale ilinin Merkez, Lapseki ve Çan ilçelerinde belirlenen ölçüm noktalarında uçucu organik bileşikler (UOB) açısından bir yıl boyunca (Ağustos 2013-Temmuz 2014) aylık olarak hava örnekleri toplanmıştır. Hava örneklemeleri 121 farklı iç ortamda gerçekleştirilirken, eş zamanlı olarak dış ortam hava örneklemesi de yapılmıştır. Çalışma sırasında toplanan hava örneklerindeki hedef UOB türleri; Benzen, toluen, etilbenzen ve ksilenler (BTEX grubu) ile diğer aromatik hidrokarbon bileşikleri ve halojenli aromatik bileşikler ile parafinler'dir. Örnekler, içerisinde Tenax TA ve Carbograph 1TD ikili sorbenti bulunan termal desorber tüplerine, düşük akışlı pompa vasıtasıyla aktif örnekleme prensibine göre alınmıştır. Hava örneklerindeki UOB'lerin, Gaz Kromatografi-Alev İyonlaşma Dedektörü (GC-FID) vasıtasıyla kaynama noktalarına göre tür ve miktar tayinleri yapılmıştır. Ölçüm sonuçlarına göre; Merkez, Lapseki ve Çan ilçeleri için yıllık iç ortam toplam uçucu organik bileşiklerin (TUOB) ortalaması sırasıyla 508.8, 528.2 ve 548.1 ?g/m3 olup iç ortamda ölçülen TUOB seviyeleri ortalama değer olarak en yüksek kış mevsiminde; en düşük ise yaz mevsiminde gözlenmiştir. İç ortamda ölçülen yıllık TUOB ortalamaları, dış ortamda ölçülenden daha yüksektir. Bu çalışmada, iç ortam yıllık ortalama toluen konsantrasyonu 13.74 µg/m3 değeri ile diğer BTEX grubu bileşiklere göre daha yüksek bulunmuştur. Genel olarak ölçümü yapılan çoğu UOB türünün iç/dış oranları 1'den büyüktür. Bu durum; çoğu bileşiğin iç ortam kaynaklı olduğunu göstermektedir. Merkez, Lapseki ve Çan ilçeleri için TUOB, benzen, toluen, m,p-ksilen ve o-ksilen ile ay ve mevsimler arasında pozitif yönlü anlamlı ilişki bulunmuştur (p < 0.01). Meteorolojik parametrelerin mevsimsel olarak değişmesiyle, UOB seviyeleri de mekânsal ve zamansal olarak değişmiştir. Anahtar sözcükler: Uçucu Organik Bileşikler, BTEX, İç ortam hava kalitesi, Dış ortam hava kalitesi, Çanakkale.

Air samples for volatile organic compounds (VOCs) were collected monthly from the certain sampling points located in central, Lapseki, and Can towns of Canakkale city throughout a year (August 2013-July 2014). Air sampling was conducted in 121 different indoor environments and simultaneously their outdoors. Target VOC species in collected air samples were benzene, toluene, ethylbenzene, and xylenes (BTEX group) and other aromatic hydrocarbons, including halogenated aromatic hydrocarbons, and paraffins. Samples were drawn into double-bend thermal desorber tubes, including Tenax TA and Carbograph 1TD sorbents by low-flow sampling pumps in principal with active sampling. Quantification and qualification of VOCs in the air samples were conducted by Gas Chromatography-Flame Ionization Detector (GC-FID) according to their boiling points. According to the measurement results, annual average total volatile organic compound (TVOC) concentrations were 508.8, 528.2, and 548.1 ?g/m3 in Centre, Lapseki, and Çan towns, respectively and the highest average TVOC levels were observed in the winter, while the the lowest levels were observed in the summer. Annual averages of TVOC levels were found to be higher indoor environments than those at outdoors. In this study, the highest levels were seen for toluene (13.74 µg/m3) among the BTEX group. In general, indoor to outdoor ratios were found to be higher than 1 for most of the VOC species measured in this study. This result indicates that most of the compounds are originated from indoors. Statistically significant positive relationships were found for TVOC, benzene, toluene, m,p-xylene, and o-xylene for Centre, Lapseki, and Can towns. (p < 0.01). VOC levels varied both spatially and temporally together with the variations in meteorological parameters. Keywords: Volatile Organic Compounds, BTEX, Indoor Air Quality, Outdoor Air Quality, Canakkale.