Eskişehir ili'nde taş ve toprağa dayalı sanayiler ve mekânsal etkileri

İnsanoğlu tarihin ilk çağlarından beri taş ve toprağa şekil vererek bu kaynaklardan çeşitli şekillerde yararlanmıştır. Sanayi devrimiyle birlikte gerçekleşen makineleşme; üretimin hızlanmasına, ürünlerin çeşit ve kalitesinin artmasına ve endüstriyel ürünlerin yaygın bir şekilde kullanılmasına olanak sağlamıştır. Taş ve toprağa dayalı sanayi, başta konut olmak üzere her türlü inşaat faaliyetinde kullanılmak üzere çimento, beton, alçı, seramik, kiremit ve tuğla gibi ürünlerin imalatını gerçekleştirir. Ayrıca günlük kullanılan sofra gereçleri (porselen ve cam ev eşyaları) imalatı da bu sektörün ana ve yan sanayi kolları ile üretilmektedir. Bu çalışmada öncelikle taş ve toprağa dayalı sanayinin dünyadaki ve Türkiye'deki mevcut durumu Sanayi Coğrafyası prensipleri çerçevesinde incelenmiştir. Daha sonra Eskişehir ili özelinde taş ve toprağa dayalı sanayinin tarihsel gelişimi, mevcut durumu, yer seçimine etki eden faktörler ve mekân üzerindeki etkisi araştırılmış, sektörün sorunları ortaya çıkarılıp çözüm önerileri getirilmiştir. İl'de taş ve toprağa dayalı sanayinin gelişmesindeki etkenlerin başında hammadde kaynaklarının varlığı gelmektedir. Nitekim uygulanan anketlerden alınan sonuçlara göre; işletmelerin %90,9'u kuruluş yeri seçiminde hammadde kaynağına yakın olmayı ilk üç etkenden biri olarak belirtmiştir. Ayrıca ulaşım ve pazarlama koşullarının uygunluğu sektör açısından çekici faktörlerdir. İl'de üretilen taş ve toprağa dayalı sanayi ürünleri dünyanın dört bir yanına ihraç edilmektedir. Anket uygulanan işletmelerin %72,72'si ihracat fonksiyonuna sahiptir. Anket yapılan işletmelerin %36,36'sı ürünlerini doğrudan tüketiciye, %45,46'sı bayilere ve %18,18'i tüccarlara pazarlamaktadır. Eskişehir ilinde taş ve toprağa dayalı sanayi kuruluşları mevcut durumda pazar, talep istikrarsızlığı ve rekabet fazlalığı konularında sorunlar yaşamaktadır. Kuruluş yeri ile ilgili anket yapılan işletmelerin %45,45'i katı-sıvı atık, %36,36'sı yatay yönde büyüyememe ve %27,27'si görüntü kirliliği oluşturma sorunlarını yaşamaktadır. Anahtar Kelimeler: Taş ve Toprağa Dayalı Sanayi, Çimento, Cam, Seramik, Tuğla ve Kiremit İmalatı Sanayi, Eskişehir.

Mankind has benefited from these resources in various ways by shaping the stone and soil since the first ages of history.The mechanization that emerged out along with the industrial revolution has enabled the acceleration of production, the increase in the variety and quality of products and the widespead use of industrial products. The industry based on stone and soil makes the manifacture of products possible such as cement, concrete, plaster, ceramics, tiles and bricks to be used especially in housing and all kinds of constuction activities. Furtermore, the production of daily used tableware (porcelain and glassware) is manufactured as well by the main and sub-industry branches of this sector. İn this study, first of all, the current situation of the stone and soil-based industry in the World and Turkey has been examined within the framework of the principles of Industrial Geography. Then, the historical development, current situation, the factors affecting the choice of location and the effect on the space of the stone and soil-based industry in the province of Eskişehir have been investigated, the problems of the sector have been revealed and potential solutions have been suggested. In the province, one of the main factors in the development of stone and soil-based industry is the presence of raw material resources. As a matter of fact, according to the results obtained from the surveys; 90,9% of the enterprises stated being close to a source of raw materials is one of the main three factors in the selection of the establishment location. In addition, the suitability of transportation and marketing conditions are attractive factors for the sector. Stone and soil-based industrial products manifactured in the province are exported to all over the World. 72,72% of the surveyed enterprises have an export functionality. 36,36% of the surveyed enterprises market their products directly to consumers, 45,46% to dealers and 18,18% to traders. In the province of Eskişehir, stone and soil-based industrial enterprises are currently experiencing vital problems in the market, demand instability and excess competition. 45,45% of the enterprises surveyed about the place of establishment experience the problems of solid-liquid waste, 36,36% of them not growing in the horizontal direction and 27,27% of them creating visual pollution. Keywords: Stone and Soil-Based Industry, Cement, Glass, Ceramics, Brick and Tile Manufacturing Industry, Eskişehir Province.