Basra Körfezi’nde Portekiz Hâkimiyetinin Sonu: Safevî-İngiliz İttifakı

Basit Öğe Kaydı
dc.contributor.authorNaki, Emrah
dc.date.accessioned2025-01-27T19:26:31Z
dc.date.available2025-01-27T19:26:31Z
dc.date.issued2022
dc.departmentÇanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
dc.description.abstractBasra Körfezi'nde Portekizlerin yüzyıldan fazla süren egemenliği Afonso de Albuquerque'nin Hürmüz'e vardığı 1507'de başladı. İlk İngiliz gemisinin Umman Körfezi’nde bulunan Cask limanına girdiği 1616 ile Hürmüz kalesindeki Portekiz garnizonunun Şah Abbas'ın kuşatma güçlerine teslim olduğu 1622'ye kadar sürdü. Hürmüz'ün Portekizlilerden alınışı İmam Kulun Han komutasındaki devasa Safevi ordusunun, İngiliz Doğu Hindistan Şirketi’ne ait gemilerin koruması altında karaya çıkıp şehre yürümesiyle başladı. İngiliz deniz yardımı olmadan Portekiz deniz kuvvetleri tarafından korunan Hürmüz’ün Safeviler tarafından ele geçirilebilmesi mümkün değildi. Safeviler kaleyi kuşatmaya başlarken, İngilizler de çabalarını kale duvarlarının altına demirlemiş kalyonları batırmaya harcadılar. Bunda o kadar başarılı oldular ki Nisan ayının ilk haftasında hepsini batırdılar veya yaktılar. 1616'dan 1622'ye kadar olan altı yıllık kısa süre zarfında Portekiz deniz hâkimiyetini kırılmasıyla birlikte İngiliz Doğu Hindistan Şirketi gemileri Basra Körfezi’nde belirdi. Bu durum, 1580’de İspanya egemenliğine giren Portekiz’in Hürmüz-Goa-Lizbon güzergâhı bulunan Okyanus ticaretine büyük darbe indirmekle birlikte Doğu Hindistan Şirketi önderliğindeki İngiliz hâkimiyetinin belirtilerini göstermekteydi. Osmanlılarla sınır sorunlarını çözen 1618 tarihli Serav Antlaşması sonrasında yönünü rahatlıkla körfeze dönen Şah Abbas, sırasıyla Comorão (Bender Abbas), Keşm ve Hürmüz’ü Portekizlilerden alarak Basra Körfezi’nde hâkimiyet kurmayı başardı. Bu çalışma, Portekiz ve İspanya Arşiv Belgeleri ışığında hazırlanmış olup Safevî Devleti üzerine yapılan araştırmalarda başta “Torre de Tombo” ve “Biblioteca Nacional de España” arşivleri birincil kaynaklar ihtiva etmesi açısından önemi haizdir.
dc.identifier.doi10.24186/vakanuvis.1169796
dc.identifier.endpage950
dc.identifier.issn2149-9535
dc.identifier.issn2636-7777
dc.identifier.issue2
dc.identifier.startpage924
dc.identifier.trdizinid1126991
dc.identifier.urihttps://doi.org/10.24186/vakanuvis.1169796
dc.identifier.urihttps://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/1126991
dc.identifier.urihttps://hdl.handle.net/20.500.12428/15525
dc.identifier.volume7
dc.indekslendigikaynakTR-Dizin
dc.language.isotr
dc.relation.ispartofVakanüvis Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi (Online)
dc.relation.publicationcategoryMakale - Ulusal Hakemli Dergi - Kurum Öğretim Elemanı
dc.rightsinfo:eu-repo/semantics/openAccess
dc.snmzKA_TRD_20250125
dc.subjectTarih
dc.subjectAsya Çalışmaları
dc.subjectUluslararası İlişkiler
dc.titleBasra Körfezi’nde Portekiz Hâkimiyetinin Sonu: Safevî-İngiliz İttifakı
dc.typeArticle

Dosyalar

Koleksiyon

TR-Dizin İndeksli Yayınlar Koleksiyonu