Farklı çevrelerde yetiştirilen yemeklik sakız fasulyesi (Cyamopsis tetragonoloba L.) genotiplerinin bazı tane özelliklerinin incelenmesi

Sakız fasulyesi tohumu %15-17 oranında kabuk, %35- 42 oranında endosperm, %43-47 oranında embriyodan oluşur. Kotiledon sakız elde edilen tohum kısmıdır. Yemeklik sakız fasulyesinin tane içeriği ile ilgili ülkemizde yürütülmüş herhangi bir araştırma yoktur. Tanenin kısımları yetiştirildiği çevreye bağlı olarak değişim göstermektedir. Bu araştırma farklı çevrelerde yetiştirilen 10 adet yemeklik sakız fasulyesi genotipinin bazı tane özelliklerini belirlemek amacıyla, 2017-2018 yılında yürütülmüştür. Denemede Çanakkale, Bandırma, Burhaniye, Bingöl, Kahramanmaraş ve İzmir lokasyonlarında tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak yetiştirilen 10 adet genotipin, bin tane ağırlığı tohumda kotiledon oranı, kabuk oranı ve embriyo oranı belirlenmiştir. Araştırmada en yüksek kotiledon oranı %45,4 ile Kahramanmaraş çevresinde, en düşük kabuk oranı %15,7 ile Bandırma çevresinde ve en yüksek embriyo oranı %43,3 ile Bingöl çevresinden elde edilmiştir. Sakız fasulyesinde sakız elde edilen tohum kısmı kotiledon oranı olduğu için en yüksek kotiledon oranı elde edilen Kahramanmaraş çevresi sakız fasulyesi yetiştiriciliği için önemli bir çevre olmuştur. Anahtar sözcükler: Sakız fasulyesi, Kotiledon oranı, Kabuk oranı, Embriyo oranı

Cluster bean seeds consists of three main parts: seed coat (%15-17), endosperm (%35-42) and embriyo (%43-47). Seed parts are known to be influenced by environment, about which there are currently no reports in Turkey. This research is conducted to evaluate cotyledon, seed coat and embriyo ratios with thousand seed weights of 10 edible cluster bean genotypes over six environments. Field trials are conducted in Çanakkale, Bandırma, Burhaniye, Bingöl, Kahramanmaraş and İzmir locations in 2017-2018 growing season, in accordance with randomized complete block design with three replicates. Results showed that highest cotyledon ratio of %45,4 were obtained from Kahramanmaraş environment when lowest cotyledon ratio were observed in Bingöl with %43,3. Since gum is extracted from cotyledon, Kahramanmaraş is concluded to be an important environment for cluster bean cultivation. Keywords: Cluster bean, Cotyledon ratio, Seed coat ratio, Embryo ratio