“SEVDALİNKA” VE “İNSANLIK AYAĞA KALK” ROMANLARINDA BOSNA SAVAŞI’NDAKİ TOPLUMSAL YAPI VE İLİŞKİLERİN OLUŞUMSAL YAPISALCI ELEŞTİRİSİ

İnsanlık tarihinin en büyük trajedilerinden biri olan Bosna savaşı ve Bosna soykırımı edebiyat, şiir, roman, sinema olmak üzere pek çok alanda ele alınmış ve irdelenmiştir. Savaş ve soykırımın yarattığı insanlık trajedisi geniş biçimde ele alınmış ve insanlık tarihinin bu “utanç sayfası” eleştirel biçimde sorgulanmıştır. Bosna savaşı politik/siyasal bir çatışma kadar bir kültür, ideoloji ve kimlik çatışmasını da içermektedir. Müslüman kimliği ve kültürel arka planı Bosna sorununun ele alındığı tüm çalışmalarda öncelikli konular arasında yer almıştır. Bu makalede Bosna savaşı ve soykırımı üzerine yapılmış iki roman ele alınarak toplumsal, kültürel ve ideolojik açılardan karşılaştırılmış ve benzerlik/farklılıklar saptanmaya çalışılmıştır. Bosna sorununun kimlik, din ve ideoloji bağlamlarında ele alınma biçimleri ortaya konularak, soruna ilişkin farklı yaklaşımların nedenleri saptanmaya çalışılmıştır. Bu kapsamda Bosna sorununu İslamcılık temelinde ele alan roman ile hümanist temelde ele alan roman karşılaştırmalı biçimde incelenmiştir. Bu çalışmada romanlar Lucien Goldmann’ın Oluşumsal Yapısalcılık yöntemi uyarınca incelenmiştir. Oluşumsal Yapısalcı yöntem hem metnin içsel anlam düzeylerini hem de metnin dışsal anlam süzeylerini çözümlemeye çalışan bir yöntemdir. Bu makalede daha çok metnin içinde yer aldığı ideolojik ve toplumsal boyutlar ele alınmaya çalışılmıştır. Makalede romanlara dair daha çok artsüremli bir perspektiften dönemin sosyal, kültürel koşulları, yazarın dünya görüşleri ele alınmaya çalışılmıştır

The Bosnian war and genocide, which is one of the biggest tragedies in human history, has been a popular topic in various fields such as literature, poetry, novels, and cinema. The tragedies created by the war and the genocide have been critically subjected in numerous works. The Bosnian war includes both political struggles and cultural, ideological, and identity conflicts. The Muslim identity and its cultural background is an important theme in all the studies concerning the Bosnian problem. This paper first scrutinizes two novels written over Bosnian war and then they are compared to each other concerning cultural and ideological aspects. Moreover, the paper aims to analyze the different forms in which the religious, identity, and the ideological aspects of the Bosnian problem are handled, and also it contents to understand the differences in these distinct approaches. To this end, two novels, which approach to the problem from different agendas, an Islamic and a humanistic one respectively, are comparatively scrutinized.