Endülüs Arap edebiyatında İbn 'Abdirabbih'in yeri el-'Ikdu'l-Ferîd örneği

Endülüslü edebiyatçılar hicrî V. yüzyıla kadar edebiyat alanında Doğu ile bağlantılarını koparmamış, teliflerinde Doğu edebiyatını taklit etmişlerdir. Buradaki Arap toplumu, her alanda Doğu kültürüne bağlı kalmaya özen göstermiştir. Diğer yandan vatan özlemi, Endülüslü edebiyatçıların teması olmuş Doğu'da yaşamamalarına rağmen sürekli Doğu'yu tasvir etmişlerdir. İbn 'Abdirrabih, İbn Hânî ve İbn Şuheyd gibi şairler bu taklitçi akımın temsilcilerinden olup Doğu'nun üslûbundan etkilenmişlerdir. Hicrî IV. yüzyılda şiir, nesir ve rivâyet açısından dirâyetli olan İbn 'Abdirabbih, Doğu Arap edebiyatını Endülüs'e aktaran en önemli edebiyatçılardan biri kabul edilmiştir. O, kendinden öncekilerden etkilenmiş ve günümüze ulaşan tek eseri el-'Ikdu'l-ferîd (eşsiz gerdanlık)'i Doğu kaynaklarını referans alarak oluşturmuştur. el-'Ikdu'l-ferîd, Doğulu Arap edebiyatçıların eserlerinden nakillerde bulunan, siyaset, edebiyat, ahlâk, mizah, nükte gibi konuları ihtiva eden, tarih ve edebiyat içerikli ansiklopedik bir eser olarak kabul görmüştür. Bu çalışmada İbn 'Abdirabbih'in edebiyattaki yeri ve hicrî IV. yüzyıl edebiyat anlayışı, ünlü eseri el-'Ikdu'l-ferîd üzerinden izah edilmeye çalışılmıştır. İbn 'Abdirabbih'in ilgili eseri bazı edebiyatçıların nezdinde taklit olarak nitelendirilmişse de kendinden öncekilerin eserlerine kıyasla bu eserin daha hacimli olması, konu çeşitliliği ve konuların en ince detaylara kadar götürülmesi müellifin özgünlüğünü ortaya koymuştur. Anahtar Kelimeler: Endülüs Edebiyatı, İbn 'Abdirabbih, el-'Ikdu'l-ferîd, Nesir, Ansiklopedik eser.

Andalusian literary writers did not break ties with the East in the field of literature until the 5th century, They imitated Eastern literature in their writings. The Arab society here has taken care to hold to Eastern culture in all areas. On the other hand, longing for homeland has been the theme of Andalusian writers and although they did not live in the East, they constantly depicted the East. Poets such as Ibn 'Abdirrabih, Ibn Hani and Ibn Shuhaid were representatives of this imitation movement and were influenced by the style of the East. Ibn 'Abdirabbih, who was vigorous in terms of poetry, prose and narration in Hijri 4th century, was accepted as one of the most important literary writers who transferred Eastern Arabic literature to Andalusia. He was influenced by his predecessors and formed the only work of al-'Iqd al-Farîd (The unique necklace) with reference to the Eastern sources. al-'Iqd al-Farîd which has quoted from the works of Eastern Arab literaturi, has been accepted as an encyclopedic work of history and literature including subjects such as politics, literature, morality, humor and wit. Which is In this study, The place of Ibn 'Abdirabbih in literature and Hijri 4. century literary understanding was tried to be explained through his famous work al-'Iqd al-Farîd. Although Ibn 'Abdirabbih's related work has been described as imitation by some literati, Being more voluminous of this work compared to the works of its predecessors and the variety of subjects and the subjects being brought to the finest details revealed the author's originality. Keywords: Andalusian Literature, Ibn 'Abdirabbih, al-Iqd al-Farîd, Prose, Encyclopedic Work.