Sağlık sektöründe örgütsel etik iklim ve whistleblowing ilişkisinin incelenmesi

Örgütlerde yaşanan etik/yasa dışı davranışların ortaya çıkarılmasında whistleblowing önemli bir araç olarak görülmektedir. Bu araştırma, sağlık sektöründe örgütsel etik iklim ve whistleblowing ilişkisini incelemek amacıyla yapıldı. Kesitsel nitelikteki araştırma 1 Mart 2019- 23 Mart 2019 tarihleri arasında Türkiye'deki sağlık personelleri arasından 451 kişilik örneklem grubuna uygulandı. Veri toplama aracı olarak sosyodemografik özellikler formu, Örgütsel Etik İklim Ölçeği (ÖEİ) ve Whistleblowing Ölçeği (WÖ) kullanıldı. Veriler Gooogle formlar üzerinden gerçekleştirilen anket formunun katılımcılara mail yoluyla gönderilmesiyle toplandı. Verilerin analizinde; sayı, yüzde, Mann Whitney U testi, Kruskall Wallis H ve Spearman Sıra Farkları Korelasyon testleri kullanıldı. Katılımcıların; %75,3'ü kadın, %24,7'si acil tıp teknisyeni/paramedik, %15,7'si ebe, %59,6'sı hemşire/sağlık memuru, %64,7'si üniversite mezunu olup yaş ortalamaları 31,9 ± 8,1'dir. ÖEİ ortalaması 118,5±23,7 (Min 40-Max 179) ve WÖ ortalaması 34,2±4,6 (Min 9-Max 45) bulunmuştur. Katılımcıların sosyodemografik ve çalışma özelliklerine göre ÖEİ puanları karşılaştırıldığında; lise mezunu olanların, ATT/paramediklerin, bekar olanların ve 18-25 yaş arasında olanların ÖEİ ölçeği puanları daha yüksek bulunmuştur. WÖ ile yapılan analizlerde ise; kadınların, 11-16 yıl arasında çalışanların sessizlik WÖ alt boyutu puanları, 18-25 yaş grubunda olanların ise dışsal WÖ puanları yüksek bulunmuştur. Çalışma sonucunda örgütsel etik iklim ile içsel whistleblowing arasında anlamlı ilişki saptanmıştır. Ayrıca ilkeli ve egoist etik iklimin whistleblowing üzerinde anlamlı ve pozitif etkisi olduğu bulunmuştur. Anahtar Sözcükler: Whistleblowing, Etik, İklim, Örgüt, Sağlık

Whistleblowing is seen as an important tool in revealing the ethical / illegal behaviors experienced in organizations. This research was conducted to examine the relationship between organizational ethical climate and whistleblowing in the health sector. The cross-sectional study was applied to a sample group of 451 healthcare professionals in Turkey between March 1, 2019 and March 23, 2019. Sociodemographic characteristics form, Organizational Ethics Climate Questionnaire (ECQ) and Whistleblowing Questionnaire (WQ) were used as data collection tools. The data were collected by sending the questionnaire, which was conducted on Gooogle forms, to the participants via e-mail. In the analysis of the data; Number, percentage, Mann Whitney U test, Kruskall Wallis H and Spearman Rank Difference Correlation tests were used. Participants; 75.3% female, 24.7% emergency medical technician / paramedic, 15.7% midwife, 59.6% nurse / health officer, 64.7% university graduate and average age is 31.9 ± 8.1. The mean of the ECQ was 118.5 ± 23.7 (Min 40-Max 179) and the mean of the WQ was 34.2 ± 4.6 (Min 9-Max 45). When the ECQ scores are compared according to the sociodemographic and working characteristics of the participants; the ECQ scores of high school graduates, ATT / paramedics, single, and those between the ages of 18-25 were found to be higher. In the analyzes made with the Whistleblowing Scale; silence WQ sub-dimension scores of women working between 11 and 16 years, and extrinsic WQ scores of those in the 18-25 age group were found to be higher. As a result of the study, a significant relationship was found between organizational ethical climate and internal whistleblowing. In addition, it has been found that the principled and egoistic ethical climate has a significant and positive effect on whistleblowing. Keywords: Whistleblowing, Ethic, Climate, Organization, Health