Mann-Kendall-Sen Trend yöntemi ile Türkiye'deki klimatolojik verilerin incelenmesi

Son yıllarda yapılan araştırmalara göre küresel ısınma veya diğer nedenlerle Dünya'nın sıcaklığı yaklaşık [0.7 - 0.8] derece artış göstermiştir. Dünya'da meydana gelen böylesine bir artış ülkemizde de bir değişime neden olmuş mudur? Ülkede kayıt altına alınan klimatolojik verilerde bir değişim meydana gelmiş midir? Yapılan bu çalışmada, Dünya'yı etkisi altına alan küresel ısınmanın, Türkiye iklim elemanlarının üzerindeki etkisine dair bir araştırma yapılmıştır. Olduysa meydana gelen değişimler ülke genelinde nasıl bir dağılım göstermiştir, haritalandırılarak inceleme yapılmıştır. Çalışmada Meteoroloji Genel Müdürlüğü'nden alınan 1970-2014 yılları zaman aralığına ait, Türkiye'deki meteoroloji istasyonlarının, aylık yağış, aylık ortalama sıcaklık, aylık maksimum sıcaklık ve aylık minimum sıcaklık verileri kullanılmıştır. Alınan veriler öncelikle Standart Normal Homojenlik testi ile incelenerek verilerin homojenliğine dair bir çalışma yapılmıştır. Uygulanan homojenlik testinin ardından kullanılan verilere yıllık ve mevsimsel olmak üzere iki farklı şekilde Mann-Kendall-Sen Trend analizi uygulanarak 44 yıllık süreçte meydana gelen anlamlı pozitif veya anlamlı negatif trendler ortaya konulmuştur. Elde edilen bu değerler coğrafi bilgi sistemi (CBS) ortamına aktarılarak haritalandırılmıştır. Oluşturulan bu haritalar mevsimsel ve yıllık olarak iki farklı şekilde ele alınarak incelenmiştir. Yapılan analizler sonucunda yaz mevsiminde minimum sıcaklık, maksimum sıcaklık ve ortalama sıcaklıklarda ülke genelinde artış eğilimi gözlemlenmiştir. Yağışlarda ise ülkenin batı kesimlerinde bir azalma eğilimi ve Kuzeydoğu Anadolu kesimlerinde artış eğilimi gözlemlenmiştir. Yağış haritalarında genel olarak Anadolu'nun kuzeydoğu kesimlerinde artış trendi sonbahar haricinde tüm mevsimlerde gözlemlenmiştir. Sıcaklıklarda ise bu durum farklı dağılışlar göstermesine karşın genel olarak Akdeniz Bölgesi'nde artış trendinden bahsedebiliriz. Elde edilen bulgulardan, iklim verilerindeki değişimlerin mevsimsel olarak daha belirgin olduğu görülmüştür.

According to the current reseaches, average global temperature has been increased [0.7 - 0.8 ?C], because of global warming and other factors. Has such an incease worldwide caused any changes in Turkey? Is a change has occured in the climatological data recorded in the country? In this study, the impact of global warming penetrating over the world were investigated on national basis by evaluating climate elements in Turkey. The distribution of possible impacts were assessed through mapping. In this study, montly maximum temperature, montly minimum temperature, montly average temperature and montly precipitation data which spans between 1970 and 2014 and provided by Turkish State Meteorological Service were used. Data were analysed by Standart Normal Homogenity Test to examine homogenity in the series. After homogenity test, the significant differences of positive and negative trends of 44 years were found by Mann-Kendall-Sen Trend test both for seasonal and annual scales. The results were mapped by using geographic information system (GIS) maps were examined two different ways as seasonal and annual.The maps were observed as annually and seasonally. Our results showed that minimum temperature, maksimum temperature and average temperature in summer has increased all around country. The precipitations have a decrease in the western part of the country and increase in the north-eastern Anatolia. The results show that there is a positive trend in the precipitation series over the north-eastern Anatolia in all season, except autumn. There is a common increase in the temperature series over the entire regions, particularly near the Mediterrian basin, however this situation is not common for other parts of the country. The statistically signicantly trends were obtained in the seaonal-scale data sets while comparing with the data of annual-scale.