Tek Yıldıza Dönüşüm Yolundaki Değen Çift Yıldızlar
[ X ]
Tarih
2017
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Soğuk yıldızlar manyetik frenleme yoluyla açısal momentum kaybederek yavaşlar. Yörüngeye kilitli soğuk çift yıldız bileşenlerinden açısal momentum kaybı yörüngeden karşılanır, sonuçta yörünge küçülür, yörünge dönemi azalır. Yörünge küçülmesi ve bileşenlerin nükleer evrim sonucu genişlemesi sonucu önce büyük kütleli bileşen Roche lobunu doldurur ve diğer bileşene kütle ve açısal momentum aktarmaya başlar. Belli bir zaman sonra kütleler eşitlenir vesonra kütle oranı ters döner, yani ikinci bileşen büyük kütleli hale gelir ve bu bileşen de Roche lobunu doldurduğunda değen çift yıldız sistemi oluşur. Sürecin devamında ikinci kritik Roche yüzeyi de dolduğunda sistem ikinci Lagrange noktasında kütle kaybetmeye başlar. Değen çift yıldız sisteminin konvektif zarfından devam eden kütle ve açısal momentum kaybı yörüngeyi küçültmeye devam eder ve sonunda iki bileşen iç içe girerek sistem hızlı dönen bir tek yıldıza dönüşür. Değen çift yıldızların tek yıldıza dönüşümünü gösteren tek gözlemsel kanıt 2008 yılında kırmızı nova olarak patlayan Nova Sco 2008 (V1309 Sco)’nin OGLE projesiyle patlama öncesinde yapılmış olan fotometrik gözlemleridir. Bu nova patlamasının, beklendiği gibi kataklizmik değişen kaynaklı olmayıp 1.4 günlük yörünge dönemine sahip bir değen çift yıldız sisteminden kaynaklandığı sürpriz bir şekilde kanıtlanmıştır. Proje kapsamında seçilen değen çift yıldızlarda nova benzeri bir patlamayla tek yıldıza dönüşüm süreçleri incelenmiştir. Seçilen değen çift yıldızların yeni gözlemlerinden elde edilen salt parametreleri ve dönem değişimleri nükleer evrim modelleriyle birleştirilmiş bu sistemlerin yörünge evrimleri tek yıldıza dönüşüm evresine kadar irdelenmiştir.
Açıklama
01.11.2017
Anahtar Kelimeler
Astronomi ve Astrofizik
