Neolitik ve Kalkolitik Dönem Batı Anadolu antropomorfik figürinlerinde cinsiyet ve sembolizm

Batı Anadolu'nun Neolitik ve Kalkolitik Dönemi'ne ait çalışmalar uzun yıllar ihmal edilmiştir. Ancak 1990'lı yılların ortasından itibaren arkeolojide farklı algıların oluşması neticesinde bu dönemlere ait araştırmalara hız verilmiştir. Batı Anadolu bu dönemler boyunca çevresindeki uzak ve yakın bölgelerle etkileşim halinde olmuştur. Bölgenin Neolitik Dönem sürecinin başlangıcına dair sürdürülen çalışmalar komşu bölgeleri ilgilendirmesi bakımından son derece önemli iken, Kalkolitik Dönem için 1960'lı yıllardan bugüne dek ortaya atılan göç teorileri Batı Anadolu ve etkileşim alanındaki coğrafyaları doğrudan ilgilendirmektedir. 1980'lerin başından itibaren arkeoloji dünyası post süreçsel arkeolojinin etkisi altına girmeye başlarken Türkiye'de geleneksel arkeoloji yaklaşımı günümüzde hala etkisini sürdürmektedir. Post süreçsel arkeoloji bütüncül ve disiplinlerarası yaklaşımı; inanç, sembolizm, sanat, toplumsal cinsiyet ve hane çalışmaları sayesinde geçmişteki insana dokunur hale gelmiştir. Maddesel kültür öğelerinin ardındaki insanın, cinsiyetine, yaşına, hane ve toplum içindeki rollerine odaklanılmıştır. Arkeolojik verilerin ikincil anlamları; her türlü üretimin, öncesi, o anı ve sonrası ile birlikte değerlendirilmesi gerekliliği ön plana çıkmıştır. İnsan, madde, mekan, doğa, çevre, doğum ve ölüm etkileşimi üzerinde çalışan post süreçsel arkeoloji, insanın her türlü kendini ifade etme biçimi üzerinde durmaktadır. Tez kapsamında, post süreçsel arkeoloji yaklaşımı esas alınarak toplumsal cinsiyet arkeolojisi ve sembolizm kavramları açıklanmaya çalışılmış daha sonra Batı Anadolu Neolitik ve Kalkolitik Dönem'e ait buluntular yoluyla antropomorfik figürine bakış açısındaki eksiklikler ve yanlışlıklar incelenmiş, ve aynı zamanda yeni gereksinimler ve teoriler üzerine bir değerlendirme yapılmıştır.

The studies of the Neolithic and Chalcolithic Period of Western Anatolia have been ignored for many years. However, since the middle of the 1990's, due to the emergence of different perceptions in archaeology, researches on the Chalcolithic and Neolithic periods of Western Anatolia have been accelerated. Western Anatolia has been in interaction with distant and close regions during these periods. While the ongoing studies on the beginnings of the Neolithic period of the region are extremely important in terms of interest of the neighboring regions, migration theories from the 1960s to the present for the Chalcolithic Period are directly related to Western Anatolia and its geographical areas of interaction. From the beginning of the 1980s the archaeology world has began to fall under the influence of the post-processual archaeology. On the other hand in Turkey, the traditional archaeological perspective remains effective at present. The holistic and interdisciplinary approach of post-processual archaeology studies for better understanding of human in the past by undertaking belief, symbolism, art, gender, and household studies. The Gender, age, household and community roles of the people behind the material cultural items have become the focus subject. Secondary meanings of archaeological data have begun to be sought. All kind of production; along with pre-production, during production and post-production processes are evaluated. Archaeology which studies on interaction of human, substance, space, nature, environment, birth, death, tackle all kind of self-express styles of human. Within the scope of the thesis, the gender archaeology and symbolism were tried to be explained based on the post processual archeology approach, and then the deficiencies, and mistakes in perspective of anthropomorphic figurines were examined through finds of the Western Anatolian Neolithic and Chalcolithic Period and also new requirements and theories were evaluated.