Ekonomik finansal ve politik risklerin tüketici ve reel kesim güveni üzerindeki etkisi: Türkiye için ARDL Sınır Testi yaklaşımı

Abstract

1980 sonrasında dünya ekonomisinde giderek yaygınlaşan globalleşme ile birlikte ülke ekonomilerinin yapısında önemli değişiklikler yaşanmıştır. Ekonomik küreselleşme olgusu ülke ekonomilerini risklere karşı daha duyarlı hale getirmiştir. Gelişmiş ve gelişmekte olan ekonomiler için yabancı yatırımcılar, ülke ekonomilerinin rekabet düzeyinin belirlenmesinde önemli bir unsurdur. Özellikle çokuluslu şirketler yatırım yaptığı ülkelerin ekonomik risklerinden etkilenir. Bununla birlikte, riskler bireysel tüketici davranışını da etkileyebilir. Çalışmanın amacı, ekonomik, finansal ve politik risklerin tüketici ve reel kesim güveni üzerindeki etkilerini teorik ve ampirik olarak incelemektir. Çalışmada, ekonomik, finansal ve politik riskler ile tüketici ve reel kesim güveni genel anlamda değerlendirilmiş daha sonra bu değişkenler Türkiye ekonomisi özelinde ampirik açıdan analiz edilmiştir. Yapılan analiz neticesinde, konuyla ilgili literatürü ve teorik altyapıyı destekler nitelikte sonuçlara ulaşılması beklenmektedir. Çalışmada kurulan modelde, Türkiye'de yaşanan ekonomik, politik ve finansal risklerin, tüketici ve reel kesim güveni üzerindeki etkileri, ARDL Sınır Testi Yaklaşımı ile analiz edilmiştir. Çalışmada, kurulan iki modelde de kullanılan bağımsız değişkenler aynı olmakla birlikte tüketici geveni ve reel kesim güveni ilişkisi ayrı ayrı kurulan modellerle incelenmiştir. Çalışmada yer alan analizde, [2007:1 – 2015:12] dönemini kapsayan aylık veriler kullanılmıştır. Buna göre, Türkiye ekonomisi için ilgili dönemde ekonomik ve finansal risk ile tüketici güveni arasında uzun dönemli bir ilişkinin olmadığı, buna karşın politik riskin tüketici güveni üzerindeki etkisinin anlamlı olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Saptanan bu anlamlı ilişkisinin işareti pozitif olarak hesaplanmıştır. Yani ilgili dönemde politik riskte azalma tüketici güvenini de azaltmaktadır. Çalışmada politik risk ve tüketici güveni arasındaki ilişki beklenen şekilde gerçekleşmemiştir. Bu ilişkinin yönü Heteredoks yaklaşım anlayışı ile açıklanabilir. İnsanların irrasyonel risk yüklenimi ve yatırımcı davranışlarının çeşitlilik göstermesi Nöroekonomik araştırmalarca açıklanabilir. Çalışmada oluşturulan ekonometrik model sonucunda ortaya çıkan politik risk ile tüketici güveni arasındaki ilişki de nöroekonomik yaklaşımla açıklanmıştır. Çalışmada kurulan diğer bir modele göre de politik risk ile reel kesim güveni arasında uzun dönemli anlamlı bir ilişki olmadığı, ekonomik ve finansal risk ile reel kesim güveni arasında istatistiksel olarak anlamlı ve negatif yönlü bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu sonuç, Türkiye ekonomisinde incelenen dönemde ekonomik riskte azalmanın reel kesim güvenini olumlu etkilediğini göstermektedir.

After 1980, with the increasing globalization in the world economy, there have been significant changes in the structure of the country's economies. Economic globalization has made the economies of the country more susceptible to risks. For the developed and emerging economies, foreign investors are an important element in determining the level of competition of the national economies. Especially multinational companies are affected by the economic risks of the countries they invest. However, risks may also affect individual consumer behavior. The aim of the study is to examine the effects of economic, financial and political risks on consumer and real sector trust in a theoretical and empirical manner. In the study, economic, financial and political risks, consumer and real sector confidence was assessed in a general sense, then these variables were analyzed in terms of empirical Turkey's economy in particular. As a result of the analysis, it is expected to reach the results supporting the relevant literature and theoretical infrastructure. In the model established in this study, economic, political and financial risks in Turkey, and its impact on consumer and real sector confidence, were analyzed through use of ARDL Bound Testing Approach. In the study, while independent variables used in the two models were the same, the relationship between consumer confidence and real sector trust was examined separately with the models established. In the analysis, the monthly data covering the period of [2007: 1 - 2015: 12] were used. According to the analysis result, consumer confidence in Turkey's economic and financial risks in the absence of a long-term relationship, whereas it has been concluded that there is significant effect on consumer confidence in political risk. The sign of this significant relationship was calculated as positive. In other words, the decrease in political risk in the relevant period decreases consumer confidence. In the study, the relationship between political risk and consumer confidence was not occured as expected. The direction of this relationship can be explained by the concept of heteredox approach. The irrational risk burden of people and the diversity of investor behavior can be explained by neuro-economic research. The relationship between political risk and consumer confidence as a result of the econometric model created in the study is explained with a neuroeconomic approach. According to another model established in the study, there is no long-term significant relationship between political risk and real sector confidence. According to the model, it was concluded that there is a statistically significant and negative relationship between economic and financial risk and real sector confidence. These results showed that Turkey's economy in the period under review shows that the economic risk reduction has a positive impact on the real sector confidence.