19. Yüzyılda Burgaz Kasabasının Gelişimi ve Karadeniz Ticaretindeki Önemi

Abstract

Burgaz şehri Karadeniz’in batı kıyılarındaki limanlar arasında Varna’dan sonra önemli bir konuma sahiptir. 19. yüzyılda özellikle Balkanlardaki ticaretin daha yoğun gerçekleştiği dönemde Burgaz limanının önemi daha da artmıştır. Çalışmamızda bir liman şehri olan Burgaz’ın önceleri Varna limanın çok gerisindeyken gerçekleşen ticaret sayesinde 19. yüzyılın ortalarında nasıl gelişme gösterdiği incelenecektir. Bu çalışmada ilk olarak Burgaz’da modern liman inşasına değinilecek, ardından da Burgaz limanında uluslararası ticaretin gelişmesi ortaya konulacaktır. Başta İstanbul olmak üzere Avrupa’nın değişik şehirlerine liman vasıtasıyla gerçekleşen ticaret ayrıntılı bir şekilde incelenecektir. Bu limana gelen ilk Avrupa gemileri arasında Avusturya gemilerinin bulunduğu, bu gemiler tarafından 1848 yılından sonra İstanbul-BurgazVarna seferlerinin düzenli bir şekilde yapıldığı görülmektedir. 1853- 1856 Kırım savaşından sonra liman üzerinden yürütülen ticaret daha da artmıştır. Burgaz limanı güzergâhından İstanbul halkının temel ihtiyaçları da karşılanmıştır. Bu ürünler arasında tahıl, pirinç, yün, peynir ve kereste gibi mallar vardır. Bu ürünler Karnobat, İslimiye, Eski Zağra ve Kalofer gibi şehirlerden elde edilmiştir. Bu arada Burgaz limanındaki ticarette en büyük rolü Osmanlı gemilerinin oynadığı dikkat çekmektedir. Çalışmamızın ana kaynakları Başbakanlık Osmanlı Arşivindeki belgelerdir. Ayrıca Bulgarca literatürden ve İngiliz Arşivlerindeki bazı raporlardan elde edilen verilerden yararlanılmıştır. Konu hakkında şu ana kadar Türkçe literatürde çalışma mevcut değildir. Fakat Bulgarca olarak oldukça geniş bir literatür ve arşiv malzemesi vardır.

Burgas has an important position after Varna among the port cities on the Western Black Sea coast. Parallel to the increase of trade in the Balkans during the 19th century also the importance of the port of Burgas increased. This paper deals with the development of Burgas which was earlier far behind the port of Varna thanks to trade activities in the middle of the 19th century. Firstly the construction of a port in Burgas and then the development of international trade via the port of Burgas will be explained. The transport via the port of Burgas first of all to Istanbul and to different European cities will be discussed in details. Austrian ships were among the first ships passind through the port of Burgas and from 1848 on the Austrian ships started a regular trip between Istanbul, Burgas and Varna. After the Crimean War (1853-1856) the trade via the port of Burgas became more intensive. Through the transport via Burgas the basic needs of the inhabitants of Istanbul were also covered. Among these products were grain, rice, cheese and wood. These products came from the cities like Karnobat, İslimye (Sliven), Eski Zağra (Stara Zagora) and Kalofer. The Ottoman ships played the most important role in the trade of the port of Burgas. The main sources of this study are documents from the Ottoman Archives. Furthermore the Bulgarian literature on this topic and some reports from the British Archives also have been utilized. Studies in Turkish language do not exist yet. But there is big number of studies and archival sources in Bulgarian.