Arşiv ve Hatırat Kayıtlarına Göre Muallim Necati Bey’in Savaş Fotoğrafçısı Olarak Görevlendirilmesi ve Diğer Fotoğrafçılık Faaliyetleri

Abstract

Bu çalışmanın ana gündemini Osmanlı Devleti’nin Maarif-i Umumiye Nezareti’nde “fotoğraf muallimi” olan Necati Bey’in, Çanakkale Kara Muharebelerini fotoğraf/sinema şeklinde filme alma; muharebe alanlarının ve vazife başındaki askerlerin fotoğraflarını çekme amacıyla “savaş fotoğrafçısı” olarak cepheye gönderilmesi oluşturmaktadır. Öncelikle, fotoğrafın tarihçesi ekseninde ele alınan konuda, fotoğrafın Osmanlı Devleti’ndeki “hüsn-i kabûl”üne değinilmiştir. Daha sonra, Çanakkale Muharebelerinin nesiller için bir terbiye kaynağı olduğu hemen anlaşılmış; Çanakkale Zaferi’nin bir “mefkûre bayramı” olarak idrak edilmesi düşüncesi öne çıkmıştır. Çanakkale’deki kahramanların ve cephe manzaralarının kaydedilerek gelecek nesillere ulaştırılması gibi ulvî bir vazife üstlenen Necati Bey’in faaliyetleri Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde mahfuz belgeler esas alınarak işlenmiştir. Fotoğrafçılık ve sinemaya ilişkin yapılan çalışmalar ile savaşın tanıklarının hatıraları arşiv belgeleriyle karşılaştırılarak kullanılmıştır. Necati Bey’in Çanakkale’den sonraki fotoğrafçılık faaliyetleri Osmanlı arşiv belgeleri ışığında işlenmiştir.

This research basically intends to illustrate how Necati Bey, a photographer at the Ottoman General Ministry of Education, was sent to the Gallipoli Front of World War I, in order to take photos of the battle, the fields of war and the soldiers. Firstly, the history of the photography in the Ottoman Empire was informed about the process. The battle of Gallipoli has been adopted as a source of training for young generation instantly and the contemporary writers pointed out to the necessity of the conception of the Victory of Gallipoli as a “feast of ideal”. The current research examines the activities of Necati Bey, who undertook the sacred task of taking the pictures of war and transmitting them to young generations, on the basis of the documents preserved in the Ottoman archives of Turkish Prime Ministry and regarding the subject of works were compared to this details in the memories of those who participated in the Battle of Gallipoli. Necati Bey’s photography activities after Çanakkale have been investigated according to Ottoman archive documents.