Kilitbahir Limanı'nın (Çanakkale Boğazı) ekolojik risk analizi ve coğrafya öğretmeni adaylarının çevre sorunlarına yönelik görüşleri

Abstract

Araştırmanın amacı; Kilitbahir Limanı'ndaki ağır metal kirliliğini tespit ederek bu kirliliğin yarattığı ekolojik riskleri ortaya çıkarmak ve coğrafya öğretmeni adaylarının çevre kirliliği, ekolojik risk, ağır metaller ve etkileri konularındaki görüşlerini almaktır. Bu nedenle belirlenen araştırma bölgesinden, metal birikimi ve ekolojik risk analizleri için 10 adet yüzey sedimanı örneği ve 8 adet ana kaya örneği alınmıştır. Yüzey örneleri liman içindeki on farklı noktadan, ana kaya örnekleri ise sahil şeridinin 4km kuzeyini ve güneyini kapsayan alandan toplanmıştır. görüşleri alınan coğrafya öğretmeni adayları 2020-2021 eğitim öğetim yılında Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Anabilim Dalında birinci sınıf (2) ve dördüncü sınıf (8) düzeyinde öğrenim görmekte olan gönüllü katılımcılardan seçilmiştir. Araştırma bölgesinden toplanan örneklerin ICP-MS ile yapılan çoklu element analizlerinden yararlanarak ekolojik riski belirlemek için Zenginleşme Faktörü (EF), Jeoakümülasyon İndeksi (Igeo), Modifiye ekolojik risk analizi (mER), Toksik risk indeksi (TRI) gibi istatiksel analizler kullanılarak Kilitbahir Limanı'nın ekolojik risk analizi oluşturulmuştur. Coğrafya öğretmeni adaylarının görüşlerini tespit etmek için nitel araştırma yöntemlerinden görüşme modeli uygulanmış ve hazırlanan görüşme formu kullanılmıştır. Yapılan istatiksel çalışmalar sonrasında liman bölgesinde Mo, Cu ve Zn'nin antropojenik faaliyetlerden etkilenerek orta derecede zenginleştiği tespit edilmiştir. Jeoakümülasyon ve zenginleşme faktörü verilerinin uyumlu olması nedeniyle oluşan kirlenmenin antrapojen kaynaklı olduğu ortaya çıkmıştır. Liman sedimentlerinde toksik risk tespit edilmemiştir. Mo'nun liman içerisinde en fazla zenginleşen potansiyel toksik element olduğu görülmüştür. Limanda Hg ve Cd'nin ekolojik risk oluşturduğu saptanmıştır. Bunun nedeninin liman içinde feribotlardan kaynaklanan yağ ve yakıt kaçakları ile limanın üstünden geçen karayolu tarfiği olduğu düşünülmektedir. Coğrafya öğretmeni adaylarının görüşlerinden elde edilen veriler incelendiğinde birinci ve dördüncü sınıf adaylarının görüşleri arasında anlamlı farklılaşma vardır. Bunun nedeninin lisans süresinde alınan çevre eğitimi olduğu düşünülmektedir.

Purpose of the research; Determining the heavy metal pollution in Kilitbahir Port, revealing the ecological risks caused by this pollution and getting the opinions of the geography teacher candidates on environmental pollution, ecological risk, heavy metals and their effects. For this reason, 10 surface sediment samples and 8 bedrock samples were taken from the determined research area for metal accumulation and ecological risk analysis. Surface samples were collected from ten different points in the harbor, and bedrock samples were collected from the area covering 4km north and south of the coastline. Geography teacher candidates whose opinions were taken were selected from volunteer participants who were studying at the first year (2) and fourth year (8) levels in Çanakkale Onsekiz Mart University Faculty of Education Department of Turkish and Social Sciences Education in the 2020-2021 academic year. In order to determine the ecological risk by using the multielement analyzes of the samples collected from the research area with ICP-MS, statistical analyzes such as Enrichment Factor (EF), Geoaccumulation Index (Igeo), Modified ecological risk analysis (mER), Toxic risk index (TRI) were used in Kilitbahir Harbor. ecological risk analysis was created. In order to determine the opinions of the geography teacher candidates, the interview model, one of the qualitative research methods, was applied and the prepared interview form was used. After the statistical studies, it was determined that Mo, Cu and Zn in the port area were moderately enriched by being affected by anthropogenic activities. Due to the compatibility of geoaccumulation and enrichment factor data, it was revealed that the pollution caused by anthrapogen. No toxic risk was detected in port sediments. Mo was found to be the most enriched potentially toxic element in the port. It has been determined that Hg and Cd pose an ecological risk in the port. The reason for this is thought to be oil and fuel leaks caused by ferries in the port and road traffic passing over the port. When the data obtained from the views of the geography teacher candidates are examined, there is a significant difference between the views of the first and fourth grade candidates. It is thought that the reason for this is the environmental education received during the undergraduate period.