Gelenek ve gelecek ekseninde Türkmen geçiş ritüellerini yeniden okumak

Abstract

Toplumsal ve kültürel açıdan oldukça geniş ve zengin bir yapıya sahip olan coğrafyamız, tüm toplumsal yapıların ve oluşumların tanınma ve anlamlandırma ihtiyacını ortaya çıkarmaktadır. Bu doğrultuda Tahtacı Türkmen Alevilerinin, ana ritüelleri ve öğretileri arketipsel eksende, kutsallık ile ilişkilendirilerek dış dünyaya aktarımını ortaya konulmaktadır. Çalışmamız Tahtacı Türkmen Alevilerinin geçiş ritüellerini ele almakta olup bunu dinler tarihî eksenli bir şekilde sunmaktadır. Bu yaklaşım doğrultusunda ise kutsallığın tezahürlerinin sahip oldukları maddesel form boyutları açısından transferinin de ne şekilde gerçekleşmekte olduğu gözlenmektedir. Kutsala yüklenen anlamların ise gelecek çizgisi doğrultusunda nasıl bir şekillenmeye uğrayacağı üzerinde durulmaktadır. Çalışmamızın inşa sürecinde eserler, derinlemesine gözlenmesi sonucunda elde edilen bilgilerin metodolojik olarak holistik bir bakış açısı ile incelenmektedir. Bu bütüncül yaklaşım sayesinde gelenek ve geleceğe dair bir kuş bakışı ile bakma imkânıda sunulmaktadır. Dinî açıdan ele alındığında hayat döngüsünün sunmakta olduğu belirgin basamaklar toplumların inanç kodlarına göre şekillenmekte ve anlamlandırılmaktadır. Tahtacı Türkmen Alevileri de geçiş ritüellerini geleneksel ve inançsal kimlikleri doğrultusunda inşa etmektedirler. Bu inşa süreci dönemsel olarak değişkenlik göstermekle beraber iki durumu ortaya çıkarmaktadır. Bu durumlar ise ya direnç kazanma ya da o dönemin gereklerine evrilme olarak görülebilmektedir. Her geçen gün modernleşme olgusu etrafında şekillenen dünyanın tüm oluşumları, belirli oranda bu başkalaşım sürecinden etkilenmektedir. Tahtacı Türkmen Alevilerinin, geleneksel değerlerini korumaları noktasında, modernleşme olgusunu hayatlarının belirli safhalarında eleme yöntemi ile yapılandırdıkları görülmektedir. Geleneksel düzlemde yerleşik olarak bulunan uygulamalarında ise modernleşmenin de etkileri ile bazı değişimler gözlenmekle birlikte geleneksel olan kodlar, büyük oranda öz değerlerini korumaktadır. Bu durumda geleceklerini belirli oranda inşa etmektedir. Elde edilen bilgiler Tahtacı Türkmen Alevilerinin geçiş ritüellerinin merkezinde de yer alan kutsallık algılarının geleneksel olanın korunması ve geleceğe dair kökleşmiş dinî ve tarihî değerleri yansıtan bir yapı sunmaktır.

Our geography, which has a very wide and rich social and cultural structure, reveals the need for recognition and interpretation of all social structures and formations. In this direction, the main rituals and teachings of Tahtacı Turkmen Alevis are revealed on the archetypal axis, associating them with holiness, and their transfer to the outside world. Our study deals with the rites of passage of Tahtacı Turkmen Alevis and presents this in a historical way. In line with this approach, it is observed how the manifestations of holiness are transferred in terms of their material form dimensions. It is emphasized how the meanings attributed to the sacred will be shaped in line with the future line. During the construction process of our study, the information obtained as a result of in-depth observation of the works is methodologically examined with a holistic perspective. Thanks to this holistic approach, it is possible to look at tradition and the future with a bird's eye view. When considered from a religious point of view, the distinct steps offered by the life cycle are shaped and interpreted according to the belief codes of societies. Tahtacı Turkmen Alevis also construct their rites of passage in line with their traditional and religious identities. Although this construction process varies periodically, it reveals two situations. These situations can be seen as either gaining resistance or evolving to the requirements of that period. All the formations of the world, which are shaped around the phenomenon of modernization day by day, are affected by this metamorphosis process to a certain extent. It is seen that Tahtacı Turkmen Alevis have structured the modernization phenomenon with the elimination method at certain stages of their lives in order to preserve their traditional values. Although some changes are observed with the effects of modernization in the practices that are established in the traditional plane, the traditional codes largely preserve their core values. In this case, they are building their future to a certain extent. The information obtained is to protect the traditional perception of sanctity, which is also at the center of the transition rituals of Tahtacı Turkmen Alevis, and to present a structure that reflects ingrained religious and historical values for the future.