İmâm Mâtürîdî'ye göre bir şeyin insanın tabiatına uygunluğunun veya aykırılığının şer'î hükmüne etkisi

Abstract

Tezimizde İmâm Mâtürîdî'ye göre bir şeyin insanın tabiatına uygunluğunun veya aykırılığının o şeyin şer'î hükmüne etkisi incelenmiştir. Tezimiz üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünü oluşturan birinci bölümde araştırmanın konusu, önemi, amacı, kaynakları, yöntem ve teknikler hakkında bilgiler verilmiştir. Sonra İmâm Mâtürîdî'nin hayatı, eserleri, hocaları, talebeleri ve ilmî kişiliği ele alınmıştır. Ayrıca konumuzla ilgisi oranında şer'î hüküm kavramı ve şer'î hükmün çeşitleri ele alınmıştır. İkinci bölümde insanın tabiatı kavramı, insanın tabiatına uygunluk ve aykırılığın ölçüsü, insanın tabiatının aslî yaratılışı, bu tabiatın değişme potansiyeli, insanın tabiatının akıl ile olan ilişkisi, hüsün kubuh meselesi ile bağlantısı, âlimlerin ve özellikle Mâtürîdî'nin bu konulardaki görüşleri incelenmiştir. Üçüncü bölümde ise Mâtürîdî'nin eserinde temas ettiği örnekler incelenerek bir şeyin insanın tabiatına uygunluğunun veya aykırılığının onun şer'î hükmüyle ilişkisine ve şer'î hükmene etkisine dair yaklaşımları tespit edilmeye çalışılmıştır. Sonuç olarak Mâtürîdî'ye göre insanın tabiatına uygunluğun veya aykırılığın belli ölçütlere bağlı olduğu belirlenmiştir. Mâtürîdî'nin verdiği örnekler ve yaptığı değerlendirmelerden elde ettiğimiz veriler sonucunda onun bir şeyin insanın tabiatına uygunluğunu veya aykırılığını şer'î hükmü belirleyen bir ölçüt olarak kabul etmediği, fakat şeriatin yerine göre insanın tabiatını dikkate alarak, bazen ona uygun bazen de farklı hükümler koyduğunu kabul ettiği, bir şeyin tabiata aykırılığı ile akla aykırılığının farklı değerlendirilmesi gerektiğine ve dinin imtihan boyutuna dikkat çektiği tespit edilmiştir.

In our thesis, according to Imam Maturidi, the effect of a thing's conformity or contradiction to human nature on the Shari'ah rule of that thing has been examined. Our thesis consists of three parts. In the first part, which constitutes the introduction, information about the subject, importance, purpose, sources, methods and techniques of the research is given. Then, Imam Maturidi's life, works, teachers, students and scientific personality are discussed. In addition, the concept of shar'i decree and the types of shar'i decrees are discussed in proportion to their relevance to our subject. In the second part, the concept of human nature, the extent of conformity and contradiction to human nature, the original creation of human nature, the potential for change of this nature, the relationship of human nature with reason, its connection with the issue of husn kubuh, the views of scholars and especially Maturidi on these issues are examined. In the third chapter, by examining the examples that Mâturîdî has touched in his work, it has been tried to determine the approach of the suitability or contradiction of something to human nature, its relationship with its shar'î decree and its effect on the shar'i decree. As a result, according to Maturidi, it has been determined that conformity or contradiction to human nature depends on certain criteria. As a result of the data we obtained from the examples given by Maturidi and the evaluations he made, we found that he did not accept the conformity or contradiction of something to the nature of man as a criterion that determines the shar'i judgment, but he accepted that he made sometimes appropriate and sometimes different judgments, taking into account the nature of man, according to the place of the shari'a. It has been determined that the contrary to nature and the contrary to reason should be evaluated differently and that religion draws attention to the test dimension.