Türkiye'de dış politika uygulamalarında iktidar ve ana muhalefet partilerinin etkileşimi (2002-2020)

Abstract

Bu tezde, AK Parti'nin uyguladığı dış politikaya CHP tarafından getirilen eleştiriler ve bu eleştiriler bağlamında iktidar ve ana muhalefet partisinin dış politika yaklaşımlarındaki farklılıklar realist teori çerçevesinde incelenmiştir. Zira, iktidarın ilk dış politika sınavı olan Irak Savaşı'nda, AK Parti ABD ve müttefikleri ile birlikte Irak'a düzenlenecek askeri müdahaleye katılma ve bu yolla güç elde ederek bölgede kendisine alan açma yönünde bir irade ortaya koyarken, CHP Türkiye'nin askeri hamlesini kendi imkanlarıyla olmak üzere Irak'ın kuzeyi ile sınırlı tutması ve genel bir savaşa katılmaması yönünde bir tutum sergilemiştir. Yine, Suriye'de meydana gelen iç savaşta, AK Parti 2010 yılından itibaren sınır ötesi operasyon yapmak suretiyle güvenli bölge oluşturmak, muhalif grupları desteklemek ve göçmenlere karşı açık kapı politikası uygulamak suretiyle Türkiye'nin bölgede gücünü arttırmayı hedeflemiş, buna mukabil CHP karışmama yönünde ve tarafsızlık yanlısı bir politika takip etmiş, daha korumacı bir göçmen politikası uygulanmasını savunmuştur. İktidarın en önemli dış politika girişimlerinden bir diğeri ise, yeni bir yaklaşım benimseyerek müzakereyi kabul etmek suretiyle Kıbrıs Sorunu'nu çözmek ve bunu AB üyeliği hedefiyle entegre bir şekilde hayata geçirmek olmuştur. CHP bu dönemde, Kıbrıs Sorunu'nda uygulanan ön şartsız müzakere yaklaşımına karşı çıkmış ve geleneksel dış politikadan uzaklaşmakla eleştirdiği AK Parti ile ters düşmüştür. Buna mukabil, Kıbrıs'ta referandumun yapıldığı 2004 yılına kadar AB uyumu konusunda açıkça iktidara destek vermiştir. Ancak, AK Parti'nin 2005 yılından itibaren sözlerini tutmamakla suçladığı AB'ye alternatif arayışlarına girmesi ve çok taraflı bir dış politikayı hayata geçirmeye başlamasıyla eksen kayması tartışmaları ortaya çıkmıştır.

In this thesis, the criticisms brought by the CHP to the foreign policy implemented by the AK Party and the differences in the foreign policy approaches of the ruling and main opposition parties in the context of these criticisms are examined within the framework of realist theory. Because, in the Iraq War, the first foreign policy test of the government, the AK Party, together with the USA and its allies, showed a will to participate in the military intervention to be held in Iraq and to gain power in this way and to open up space for itself in the region, while the CHP took Turkey's military move on its own. It has taken an attitude to limit Iraq to the north, with all its means, and not to participate in a general war. Again, in the civil war that took place in Syria, the AK Party has aimed to increase Turkey's power in the region by conducting cross-border operations, creating a safe zone, supporting opposition groups and implementing an open door policy against immigrants since 2010. It followed a pro-social policy and advocated a more protectionist immigration policy. Another of the most important foreign policy initiatives of the government was to solve the Cyprus Problem by adopting a new approach and accepting negotiations, and to implement it in an integrated manner with the goal of EU membership. During this period, the CHP opposed the unconditional negotiation approach applied in the Cyprus Problem and contradicted the AK Party, which it criticized for moving away from traditional foreign policy. On the other hand, it openly supported the government on EU harmonization until 2004, when the referendum was held in Cyprus. However, axis shift discussions emerged as the AK Party began to seek alternatives to the EU, which it accused of not keeping its promises since 2005, and started to implement a multilateral foreign policy.