Yeraltı maden ocaklarında farklı parametrelerin radon gazı konsantrasyonu oluşumuna etkisi ve iş sağlığı ve güvenliği açısından değerlendirilmesi

Abstract

Radon, yerkabuğunda uranyum radyoaktif elementin bozunması sonucu oluşan, konveksiyon ve difüzyonla yayılan renksiz, kokusuz, havadaki toz ve parçacıklarla solunabilir bir asal gazdır. Toprak ve kayalarda uranyum yoğunluğuna bağlı değişen radon gazı en önemli doğal radyasyon kaynaklarından biridir. Jeofiziksel koşullar ve yer altı suları da radon gazı yoğunluğunu etkileyen faktörlerdendir. Hava ile tepkimeye girmeyen radon, özellikle iç ortam havasında birikebilmektedir. İç ortam havasındaki radon konsantrasyonu ısıtma, havalandırma koşulları, ortamın gözenekliliği, nem ve ortamdaki aktivite türü gibi faktörlerden etkilenmektedir. Radon gazı, özellikle iyi havalandırmaya sahip olmayan iç ortam havasında yüksek konsantrasyonlarda birikebilir ve akciğer kanserine sebep olabilir. İç ortamda biriken radon gazı sadece özel cihazlarla tespit edilebilmektedir. Dolayısıyla özellikle uzun süreli olarak kapalı ortamlarda çalışanlarda risk oluşturmaktadır. Türkiye'de madencilik ve taş ocaklarında çalışan 177,732 (RG, 31/01/2020) kişi bulunmaktadır. Dolaysıyla burada çalışan işçilerin maruz kaldığı radon gazı konsantrasyonun belirlenmesi iş sağlığı ve güvenliği açısından önem arz etmektedir. Çalışmamızda Marmara Bölgesi'nde bulunan yeraltı maden ocaklarındaki radon gazı konsantrasyonları bir ay ölçülmüştür ve iş sağlığı ve güvenliği açısından değerlendirilmiştir. Sonuç olarak iki madende radon gazı konsantrasyonun 83 ve 176 Bq/m3 olduğu tespit edilmiş olup, iş sağlığı ve güvenliği açısından etkin dozun altında olduğu belirlenmiştir.

Radon is a colorless, odorless, inert gas that is formed as a result of the decay of uranium radioactive element in the earth's crust and spreads by convection and diffusion and can be breathed with dust and particles in the air. Radon gas, which varies depending on the uranium density in soil and rocks, is one of the most important natural radiation sources. Geophysical conditions and groundwater are also factors affecting radon gas density. Radon, which does not react with air, can accumulate especially in indoor air. Radon concentration in indoor air is affected by factors such as heating, ventilation conditions, the porosity of the environment, humidity, and the type of activity in the environment. Radon gas can accumulate in high concentrations, especially in poorly ventilated indoor air, and cause lung cancer. Radon gas accumulating indoors can only be detected with special devices. Therefore, it poses a risk especially for those who work in closed environments for long periods. There are 177.732 (RG, 31/01/2020) people working in mining and quarries in Turkey. Therefore, determining the radon gas concentration to which the workers working here are exposed is important in terms of occupational health and safety. In our study, radon gas concentrations in underground mines in the Marmara Region were measured for one month and evaluated in terms of occupational health and safety. As a result, it was determined that the radon gas concentration in two mines was 83 and 176 Bq/m3, and it was determined that it was below the effective dose in terms of occupational health and safety