5123 numaralı Temettuat Defterine göre XIX. yüzyıl ortalarında Çanakkale merkezinin sosyal ve ekonomik yapısı

Abstract

19. yüzyılda Osmanlı Devleti birçok alanda değişim sürecine girmiştir. bu süreçte adli, idari ve mali alanlarda yenilikler yapılmıştır. Mali alanda yapılan en önemli yenilik vergi alanında olmuştur. Verginin herkesten eşit bir şekilde toplanabilmesi için İmparatorluğun tamamına yakınında tahrir çalışmaları başlatılmıştır. Bu dönemde ortaya çıkan temettuat tahrirleri, kişilerin sahip olduğu servetlerinin kaydedildiği defterlerdir. Defterlerde kişilerin bütün mal varlığı ve yıllık vereceği toplam vergi miktarı kaydedilmiştir. Böylelikle temettuat defterlerinin ait olduğu yerleşim yeri hakkında sosyal ve ekonomik çıkarımlar yapılabilmektedir. Bu çalışmada, 1844-1846 yıllarında Çanakkale'nin sosyal ve ekonomik durumu ele alınmıştır. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Osmanlı Arşivinde bulunan 5123 numaralı Çanakkale merkez mahallelerine ait temettuat defteri kullanılmıştır. Çanakkale'ye ait tarım, hayvancılık, sanayi, ticaret, nüfus,idari yapı ve tahsil edilen vergiler hakkında detaylı bilgiler verilmiştir. Bu çalışmadaki amaç, yenileşme dönemindeki bir Osmanlı şehrinin sosyal ve ekonomik yapısını ortaya çıkarmaktır.

In the 19th century, the Ottoman Empire entered a process of transformation in various areas, including numerous innovations in the judicial, administrative and financial fields, the most important of which was in the financial field and related to the tax code. As a major example, Tahrir studies were started virtually in the entirety of the Empire in order to adopt a more egalitarian tax collection policy. Temettuat registers, which emerged in this period, were the registers in which the wealth of infividuals was recorded. All assets of individuals and the total amount of tax they would pay annually were recorded in these registers. Thus, inferences regarding the social and economic structure could be made about the settlement to which the temettuat registers belonged. This study discusses the social and economic situation of Çanakkale in the years between 1844 and 1846, by using the temettuat register of the central districts of Çanakkale, numbered 5123, in the Ottoman Archives of the Presidency of the Presidency of State Archives. Detailed information about Çanakkale's agriculture, animal husbandry, industry, trade, population, administrative structure and collected taxes are provided as a part of the study. With this work, we aim to reveal the social and economic structure of an Ottoman city in the period of renewal.