II. Abdülhamid döneminde Gelibolu Sancağının idari ve sosyal yapısı (1876-1909)

Abstract

Çok uzun bir zaman periyodu içerisinde, farklı uygarlıkların yerleşim noktası olan Gelibolu, doğu ile batı arasında bir güzergâh noktası olmuştur. Bölge her zaman stratejik önemi yüksek bir mevki konumundadır. Gelibolu'nun Türk hâkimiyetine girdikten sonra da Osmanlı Devleti için önemli bir konumda olduğu görülmektedir. Gelibolu'nun fethinden sonra, bölge farklı idari statülerde bulunmuştur. II. Abdülhamid dönemine gelindiğinde ise Gelibolu, Edirne Vilayeti içerisinde bulunan bir sancak konumundadır. İçerisinde farklı milletlerden halkların yaşadığı Gelibolu Sancağı, devrin önemli olaylarından etkilenmiştir. 1877-1878 Osmanlı Rus harbi esnasında Rusların ilerleyişi Edirne'ye değin durdurulamayınca, Gelibolu çevresinde savunma önlemleri alınmıştır. Savaşın ardından ise savaştan kaçıp gelen muhacirlerin iskân ettirildiği ilk yerlerden biri Gelibolu ve çevresi olmuştur. 1897 senesinde yaşanan Osmanlı-Yunan harbi esnasında ise, nüfusunun çoğunluğu Rum olan Gelibolu Sancağında Rum ahali ile bazı sorunlar yaşandığı görülmektedir. Osmanlı Devleti özellikle bu dönemde Gelibolu'daki Rumları kontrol altında tutmaya çalıştığı gibi bölgedeki Ermenilerin faaliyetlerini de izlemiştir.

Gallipoli, which has been the settlement point of different civilizations for a very long time, has been a route point between east and west. Gallipoli is always in a position of high strategic importance. It is seen that Gallipoli was important for the Ottoman Empire just after it came under Turkish domination. After the conquest of Gallipoli, the region had different administrative statuses. In the period of Abdülhamid II, Gallipoli was a sanjak within Edirne Province. Sanjak of Gallipoli, in which people of different nationalities lived, was affected by the important events of the period. During the 1877-1878 Ottoman-Russian War, when the advance of the Russians could not be stopped until Edirne, defensive measures were taken around Gallipoli. After the war, one of the first places where the refugees who fled from the war were resettled would be Gallipoli and its surroundings. During the Ottoman-Greek war in 1897, it is seen that there were some problems with the Greek people in the Sanjak of Gallipoli, whose population was mostly Greek. The Ottoman Empire, especially in this period, tried to keep the Greeks in Gallipoli under control and also followed the activities of the Armenians in the region.