Ekonomik krizlerin BİST endeksleri üzerinde kısa ve uzun dönemli etkilerinin analizi

Abstract

Bu çalışmada Türkiye'de yaşanan belirli kriz dönemlerinin, BİST endeksi üzerindeki etkisi incelenmiştir. Öncelikle borsa endeksi değişimlerinin modellenmesi için GARCH modelden yararlanılmış ve serideki oynaklık modellenmiştir. Diğer yandan uzun dönem ilişkilerin belirlenmesine yönelik olarak Johansen Eşbütünleşme Analizi ve kısa dönem ilişkilerin belirlenmesi için ise Hata Düzeltme Modeli kullanılmıştır. Çalışmada borsa endeksi bağımlı değişken iken 1994, 2000, 2001 ve 2008 krizleri ise bağımsız değişken olarak ele alınmıştır. Analiz sonuçlarına göre genel olarak her bir kriz dönemi BİST endeks değişimi üzerinde olumsuz etkiye sahiptir. Uzun dönem ilişkisi için yapılan analiz sonucunda 2008 krizi, BİST endeksi değişimi üzerinde en yüksek etkiye sahip olup, değişikliğe negatif bir etki ettiği görülmektedir. BİST endeksi değişimini etkilemesi açısından analiz sonucuna göre 2001, sonrasında 2000 en son 1994 krizi endeksi olumsuz yönde etkilemiştir. Kısa dönem ilişkisi için yapılan analiz sonucuna göre ise BİST endeksi değişimi üzerinde negatif ve en yüksek etkiye sahip kriz 2008 krizi olup aynı uzun dönemdeki gibi etki sırası 2001, 2000 ve 1994 krizleridir. Ancak kısa dönem analiz sonucuna göre etki katsayısı yükseldiği görülmektedir. Bu da kriz dönemlerinde kısa dönemde borsa endekslerinin yaşanan krizlerden daha fazla etkilediğini ortaya koymaktadır.

In this study, the effect of certain crisis periods in Turkey on the BIST index was examined. First of all, the GARCH model was used to model the changes in the stock market index and the volatility in the series was modeled. On the other hand, Johansen Cointegration Analysis was used to determine long-term relationships and Error Correction Model was used to determine short-term relationships. While the stock market index was the dependent variable in the study, the 1994, 2000, 2001 and 2008 crises were considered as the independent variable. According to the results of the analysis, in general, each crisis period has a negative effect on the BIST index change. As a result of the analysis made for the long term relationship, it is seen that the 2008 crisis has the highest effect on the BIST index change and has a negative effect on the change. According to the results of the analysis, in terms of affecting the change in the BIST index, 2001, then 2000, the last 1994 crisis affected the index negatively. According to the results of the analysis for the short-term relationship, the crisis with the highest negative impact on the BIST index change is the 2008 crisis, and the same order of impact is the 2001, 2000 and 1994 crises as in the long-term. However, according to the results of the short-term analysis, it is seen that the effect coefficient has increased. This reveals that stock market indices are affected more than the crises experienced in the short term during crisis periods.