Necip Fazıl Kısakürek'in anı ve gezi yazıları

Abstract

Bu çalışmada, Türk edebiyatının en önemli sanatçılarından biri olan Necip Fazıl Kısakürek'in anı ve gezi türüne dâhil olan eserleri incelenmiş; sanatçının yanında, yakınında, karşısında, sanatçı ile karşıt görüşlerde olan kişiler, tarihsel olaylar, zamansal ve mekânsal hususiyetlere ve bunlar üzerinden sanatçının duygusal, düşünsel, edebî, fikrî, dinî ve siyasî manada hayatının nasıl şekillendiğine temas edilmiştir. Bu kişileri detaylandırmada edebî, dinî, siyasî, askerî ve hiçbir gruba mensup olmayan şahsiyetler şeklinde bir gruplama ölçütü kullanılmıştır. Çalışmamızda, genel itibarıyla, Necip Fazıl'ın Cinnet Mustatili, O ve Ben, Hac ve Bâbıâli adlı eserleri tahlil edilmiştir. Çalışmamız dört ana bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde, Necip Fazıl'ın çocukluk, gençlik yılları ve en nihayetinde olgunluk çağının, edebî hayatına yansımaları verilmeye çalışılmış, ardından sanatçının gezi ve anı hüviyeti gösteren eserleri üzerinde kısaca durulmuştur. İkinci bölümde, anı ve gezi yazıları, şahsiyet temelli alt başlıklara ayrılarak incelenmiştir. Üçüncü bölümde, Necip Fazıl'ın söz konusu eserleri aracılığıyla "kurgusal düzlem"inde zamana ve mekâna bakışı incelenmiş; içinde bulunduğu zaman ve mekân ile "kendi beni"ndeki zaman ve mekân arasındaki ilişkiler üzerine çıkarımlarda bulunulmuştur. Dördüncü bölümde ise sanatçının kullandığı dil ve bu dili kullanırken ortaya koyduğu üslup, örnekler ve çeşitli saptamalarla anlatılmaya çalışılmıştır.

In this article, the memories and travel writings of Necip Fazıl Kısakürek, one of the most important artist of Turkish literature, are examined; besides people who have opposite views with the artist, historical events that did happen in the time of the artist and temporal and spatial characteristics of the era are highlighted. Through these how the artist's emotional, intellectual, religious and political life was shaped is analyzed. Throughout the article, literary, religious, political, military and non-personal personalities are used as the criteria. Necip Fazıl's masterpieces Cinnet Mustatili, O ve Ben, Hac ve Bâbıâli are analyzed to reach the purpose of the article. Article consists of four main parts. In the introduction, Necip Fazıl's childhood, youth and ultimately his maturity on his literary life are given, and the works of the artist that show the identity of travel and memory are briefly emphasized. In the second part, memoirs and travel works are analyzed by dividing them into personality-based subheadings. In the third part, Necip Fazıl's view of time and space in his "fictional plane" is examined through his works; Inferences have been made on the relationships between the time and space of his era and the time and space in which he feels belonging. In the fourth part, the language used by the artist and the style he used are explained with examples and various determinations.