Tasavvufta aşk tasavvuru: Ebü'l-Hasan Ali b. Muhammed ed-Deylemî (ö. 392

Abstract

Bu çalışma hicrî 4./ milâdî 10. yüzyılda yaşamış olan Ebü'l-Hasan Ali b. Muhammed ed-Deylemî'nin (ö. 392/1002?) 'Atfü'l-elifi'l-me'lûf 'ale'l-lâmi'l-ma'tûf isimli eseri bağlamında aşk tasavvurunun analizini ihtiva etmektedir. Giriş ve sonuçla birlikte beş bölümden oluşan bu çalışmada ilk olarak konunun tarihsel ve teorik arka planı hakkında bilgiler verilmiş, aşkın ontolojik, psiko-fizyolojik ve epistemolojik yorumları felsefî miras açısından tahlil edilmiştir. Bununla birlikte dînî düşüncede kelâm, hadis ve fıkıh geleneklerinin aşk yorumları üzerinde durulmuş ve erken dönem tasavvufta aşk teorileri ele alınmıştır. Deylemî'nin aşk merkezli tasavvuf düşüncesine odaklanan üçüncü bölümde ise aşkın niteliği ve keyfiyeti, aşkın ilkeleri ve nedenleri, aşkın bir fazilet oluşu, aşkın türlerine, yönlerine ve göstergelerine dair çeşitli tasnifler ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır. Dördüncü bölümde "aşk metafiziği" üzerinde durulmuş, Deylemî'nin dağınık halde bulunan varlık ve bilgiye dair görüşleri bir araya getirilmiş ve analizi yapılmıştır.

This study contains an analysis of Ab? al-?asan 'Ali b. Muhammad al-Daylam?'s (d. 392/1002 [?]) conception of love in the context of his work 'Atf al-alif al-ma'l?f 'ala al-l?mi al-ma't?f. This study, which contains five chapters including an introduction and a conclusion, first provides information about the historical and theoretical background and analyzes the ontological, psycho-physiological and epistemological interpretations of love in terms of philosophical heritage. Furthermore, it includes the interpretations of love in the traditions of kal?m, had?th, and fiqh in religious thought and discusses the theories of love in early Sufism. In the third chapter, which focuses on al-Daylam?'s love-based Sufi thought, the nature and quality of love, the principles and causes of love, love as a virtue, and various classifications regarding the types, aspects, and indicators of love are discussed in detail. In the fourth part of our study, the "metaphysics of love" is emphasized, and al-Daylam?'s scattered views on existence and knowledge are brought together and analyzed.