Tek yıllık çim yetiştiriciliğinde organik madde ve azot kaynaklarının ot verimi ve kalitesi ile bazı toprak özelliklerine etkisi

Abstract

Yoğun tarımsal faaliyetler ve gübre uygulamaları ile verim düşmekte ve çevre kirliliği problemleri yaşanabilmektedir. Bu çalışmanın amacı farklı organik madde (ahır gübresi, tavuk gübresi, leonardit) ve azot kaynaklarının (fiğ ve yem bezelyesi ile tek yıllık çimin ikili olarak karışık ekilmesi, biyolojik gübre ve azotlu gübre) kullanımasıyla tek yıllık çimin verim ve kalitesinin belirlenmesinin yanında toprakta meydana gelen bazı fiziksel ve kimyasal değişimler tespit edilmesidir. Çalışma Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Dardanos Yerleşkesi deneme alanlarında 2018-2020 yıllarında yürütülmüştür. Deneme tesadüf blokları deneme desenine göre üç tekrarlı olarak sonbaharda kurulmuştur. Tek yıllık çim hiçbir uygulama yapılmadan (kontrol) ekilmiştir, ahır gübresi (3000 kg/da), tavuk gübresi (300 kg/da), leonardit (100 kg/da), biyolojik gübre (serbest yaşayan azot bakterileri) ve kimyasal gübre (10 kg N/da) uygulanmıştır. Bunun yanında %50 tek yıllık çim + %50 yaygın fiğ, %50 tek yıllık çim + %50 yem bezelyesi olacak şekilde ikili karışım yapılmıştır. Toprak örnekleri iki yılın sonunda 0-5 ve 5-20 cm derinliklerden alınmıştır. İki yılın araştırma sonuçlarına göre, ahır gübresi, tavuk gübresi ve lonardit uygulamalarında en yüksek bitki boyu belirlenirken, en kısa tek yıllık çim bitkisi ise baklagillerle yapılan ikili karışımlarında ölçülmüştür. En yüksek yeşil ve kuru ot verimleri ahır gübresi uygulamasında belirlenmiştir. Otun ham protein verimi en yüksek fiğ + tek yıllık çim karışımında belirlenmiş ve bu uygulamayı ahır gübresi uygulaması takip etmiştir. Otun ham protein oranı en yüksek, NDF ve ADL oranları en düşük tek yıllık çimin baklagillerle yapılan karışımlarında belirlenmiştir. Otun ADL ve ham kül oranları yapılan uygulamalarla etkilenmemiştir Ottun P, K, Ca, Mg ve Cu miktarları en yüksek tek yıllık çimin baklagillerle yapılan ikili karışımlarında saptanmıştır. Fe ise en yüksek biogübre uygulamasında, Mn miktarı ise yapılan gübre uygulamaları ile etkilenmemiştir. Toprak özelliklerinde ise penetrometre direnci yapılan uygulamalarla etkilenmemiştir. Toprağın 0-5 cm ve 5-20 cm derinliklerinde ise agregat stabilitesi, penetrometre direnci pH, EC, organik madde, toplam azot, alınabilir Ca, Mg, Cu, Fe ve Mn miktarlarında önemli bir değişiklik olmamıştır. Sadece alınabilir P ve K miktarı 0-5 cm derinlikte ahır gübresi uygulanan parsellerde artmıştır. Bunun yanında Zn miktarı ise toprağın her iki derinlikte ahır gübresi uygulanan parsellerde artış göstermiştir. Sonuç olarak tek yıllık çim yetiştiriciliği ve toprakların değerlendirildiği çalışmada ahır gübresi uygulaması öne çıkmaktadır, bunun yanında otun kalitesi bakımından tek yıllık çimin baklagillerle karışık ekilmesi tavsiye edilebilir. Ahır gübresinin kimyasal gübrelerin yerine kullanılması çevre kirliliğinin önüne geçmesinin yanı sıra çiftlik atıklarının değerlendirilmesi açısından da oldukça önem arz etmektedir.

Yield decreases and environmental pollution problems can be exposed with intensive agricultural activities and fertilizer applications. The aim of this study is to determine some physical and chemical changes which occured in soil along with determining the yield and quality of annual ryegrass by using different organic materials (farmyard manure, chicken manure, leonardite) and nitrogen sources (sowing annual ryegrass with common vetch and field pea as binary mixture, biological fertilizer and chemical N fertilizer). The study was conducted in Çanakkale Onsekiz Mart University Dardanos Campus experiment fields between 2018-2020 years. The experiment was established as three repeats according to coincidience blocks experiment design.in autumn. Annual ryegrass was sown without any aplications (control), farmyard manure (3000 kg/da), chicken manure (300 kg/da), leonardite (100 kg/da), biological fertilizer (free living nitrogen bacteries) and chemical fertilizer (10 kg N/da) were applied. Besides binary mixtures were made as %50 annual ryegrass + %50 common vetch, %50 annual ryegrass + %50 field pea. Soil samples were taken from 0-5 and 5-20 cm depth at the end of two years. According to the investigation results, the lowest plant height was evaluated on binary mixtures with legumes while the highest plant height was determined on farmyard manure, chicken manure and leonardite applications. The highest green and dry hay yields were determined on farmyard manure application. The highest crude proten yield of hay was determined on common vetch + annual ryeggrass mixture and farmyard manure application pursued this application. The highest crude protein rate of hay, the lowest NDF and ADL rates were determined on mixtures of annual ryegrass with legumes. The ADL and crude protein rates of hay were not affected from applications. The highest P, K, Ca, Mg and Cu amounts of hay were determined on binary mixtures of annual ryegrass with legumes. The highest Fe amount was evaluated on biological fertilizer and Mn amount wasn't affected from fertilizer applications. Penetrometer resistance was not affected from implemented applications in soil properties respect. In the 0-5 cm and 5-20 cm depths of soil, crucial changes didn't take place in agregate stability, panetrometer resistance, pH, EC, organic material, total nitrogen, available Ca, Mg, Cu, Fe and Mn amounts. Only available P and K amounts increased on farmyard manure used parcels in 0-5 cm. However Zn increased on both parcels where farmyard manure was applied. Consequently in the study that annual ryegrass cultivation and soil were cosiderded, farmyard manure application comes into prominence, besides sowing annual ryegrass as mixture with legumes can be recommended in hay quality respect. Using farmyard manure instead of chemical fertilizer is so crucial not only for preventing environmental pollution terms but also for recycling farm wastes terms.