Avrupa ıstakozu (Homarus gammarus ) larva vejüvenillerinin büyüme ve hayatta kalma oranlarının belirlenmesi

Abstract

Avrupa ıstakozu (Homarus gammarus) stokları Türkiye sularında son 20 yılda oldukça azalmıştır. Bu türün avcılık yolu ile üretimi miktarı 2003 yılında 25 ton olurken 2022 yılında 1,8 ton olarak gerçekleşmiştir. Yüksek ekonomik değerine bağlı olarak bu tür üzerindeki aşırı avcılık baskısı, türün üreme yaşına geç ulaşması ve doğada larvaların düşük hayatta kalma oranları ıstakozun doğal stoklarını olumsuz etkileyen en önemli faktörlerdir. H. gammarus stoklarında 40-50 yıl önce Avrupa'da tecrübe edilen benzer azalma, başta İngiltere olmak üzere, çeşitli Avrupa ülkelerinde ıstakozların akuakültür yolu ile üretimlerinin temel nedeni olmuştur. Bu çalışma Türkiye'de azalan ıstakoz popülasyonlarının akuakültür yolu ile desteklenmesine yönelik olarak planlanmıştır. İlk aşamada ıstakoz larvası yetiştiriciliği yapılmış ikinci aşamada ise jüvenil ıstakozların büyüme ve hayatta kalma oranları incelenmiştir. Larva yetiştiricilik çalışması amacıyla biyolojik filtrasyon içeren kapalı devre bir sisteme entegre 100 litre hacminde 3 adet silindir-konik tank kullanılmıştır. Her bir tanka 150 adet yumurtadan yeni çıkmış larvanın stoklandığı bu çalışmada (toplam 450 larva) larvaların büyüme ve hayatta kalma oranları IV. evre sonuna kadar tespit edilmiş ve deneme larvalar IV. evreye ulaşınca sona erdirilmiştir. İkinci denemede farklı yemlerin jüvenil ıstakoz büyümesi ve hayatta kalması üzerindeki etkileri incelenmiştir. Büyüme denemesine larvalar bentik aşamaya geçtikleri IV. evreden sonra başlanmıştır. Bu amaçla mollusk (M) veya crustacea (C) içeren 2 farklı yaş yem ile ticari levrek yemi (L) olmak üzere toplam 3 farklı yem kullanılmıştır. Her bir v uygulama için 45 adet olmak üzere toplamda 135 adet ıstakoz kullanılmıştır. Larval yetişiricilik denemesinde IV. evre larvalarının ortalama karapaks uzunluğu ve toplam uzunluğu sırasıyla 5,255±0,052 mm ve 13,027±0,486 mm olarak tespit edilmiş ve tanklar arasında karapaks boyu ve total boy bakımından istatistiksel açıdan önemli bir fark bulunmamıştır (p>0,05) ve ortalama hayatta kalma oranı %13,11 olarak bulunmuştur. Istakoz jüvenillerinin büyütme denemesinde en büyük karapaks boyu 1,371±0,023 cm ile C ile beslenen grupta bulunurken, M ve L ile beslenen gruplarda karapaks uzunluğu sırasıyla, 1,251±0,039 cm ve 1,187±0,095 cm arasında değişiklik göstermiştir. 102 gün süren besleme çalışması sonucunda jüvenil ıstakozların ortalama hayatta kalma oranları, krustase bazlı yemle beslenenlerde %98,7 mollusk bazlı yemle beslenenlerde %80 ve levrek bazlı yemle beslenenlerde %53,3 olarak bulunmuştur. Bu çalışmada elde edilen sonuçlar, gelecekte H. gammarus türü için başarılı stoklama programlarının oluşturulması ve yetiştiricilik yöntemlerinin geliştirilmesine yönelik önemli bir adım olarak nitelendirilebilir.

The stocks of the European lobster (Homarus gammarus) in Turkish waters have declined considerably during the last two decades. The capture production of this species amounted to 25 tons in 2003 but declined to 1,8 tons in 2022. Over exploitation due to its high economic value, relatively older age at first reproduction and low survival rates of early stages in the wild are the major factors that affect their survival in nature. Similar declines experienced in H. gammarus populations in Europe are the major impetus for the aquaculture efforts of this species for restocking purposes. This study aims to develop early culture methods for lobster aquaculture in order to enhance natural lobster stocks in the region. For this purpose, larval culture trials and juvenile growth trials were carried out. For larval lobster culture, 100 liter cylindro-conical tanks in triplicate with an integrated recirculating system were used. Each tank was stocked with 150 lobster larvae (a total of 450 larvae) and the growth and survival of larvae at the end of stage IV were determined. In the second trial, the growth and survival of juvenile lobsters fed on three different diets were determined. For this purpose, a total of 3 different diets including a mollusk based (M), a crustacean based (C) and a commercial seabass diet (L) were used. A total of 135 juvenile lobsters, 45 for each treatment were used for the juvenile growth trial. At the end of the larval growth experiment, the mean carapace and total length of Stage IV larvae were 5,255±0,052 mm and 13,027±0,486 mm, respectively, with no significant differences within tanks (p>0,05) and the mean survival rate of lobsters was 13,11%. In the juvenile growth trial, the highest carapace length was 1,371±0,023 cm in treatment C followed by vii 1,251±0,039 cm and 1,187±0,095 cm in treatment M and L, respectively. At the end of 102 days, the mean survival rates of juvenile lobsters were %98,7, %80 and %53,3 in treatments C, M and L, respectively. The most successful diet for juvenile lobsters, with respect to growth and survival, was the crustacean based diet. The findings of this study can be considered as a critical step towards developing lobster restocking programs and aquaculture methods in the future.