Manisa kent merkezindeki bazı tarihi ve kültürel değerlerin peyzaj mimarlığı açısından incelenmesi

Abstract

Kentsel tarihi ve kültürel mekanlar geçmiş dönemlerden günümüze getirdiği sosyo-kültürel yansımalar sayesinde günümüz toplumuyla geçmiş dönemler arasında bir köprü kurmaktadır. Döneminin dini, ticari, ekonomik ve sosyal hayatının izlerini sahip olduğu yapısal elemanlar, bitkisel elemanlar ve işlevsel özellikleriyle günümüz toplumlarına yansıtmaktadırlar. Bu mekanlar toplumun ortak miras alanları olarak kabul edilir ve ait oldukları coğrafyanın, bölgenin, kentlerin kimliklerinin ve kültürlerinin oluşmasını sağlarlar. Toplumların ortak miras alanlarının en önemli elemanları; mimari yapılar, tarihi eserler ve bu yapıların açık, yarı açık yada iç mekanlarında oluşturulan peyzaj alanlarıdır. Günümüzde özellikle kent merkezlerinde bulunan tarihi ve kültürel mekanlar ve onlara ait açık-kapalı peyzaj alanları zamanla kentin odak noktası olup, bazıları sahip oldukları işlevleriyle bazıları da yeni işlev ve fonksiyonlar kazandırılarak kentliler için birer kaçış mekanlarına dönüşmüşlerdir. Bu tez çalışması kapsamında Manisa ili Şehzadeler ilçesi sınırları içerisinde bulunan Beylikler Dönemi ve Osmanlı Dönemi' ne ait (Manisa Ulu Cami Külliyesi, Hatuniye Külliyesi, Hafsa Sultan Külliyesi, Muradiye Külliyesi) tarihi ve kültürel mekanlar ile bu mekanların açık-yarı açık peyzaj alanlarının yapısal ve bitkisel elemanları peyzaj mimarlığı tasarım kriterleri doğrultusunda analiz edilip, değerlendirilmiştir. Çalışma alanlarında bulunan sert zemin döşeme elemanları, aydınlatma elemanları, donatı elemanları ve tüm bitkisel elemanlar tespit edilip değerlendirme kapsamına alınmıştır. Yapılan analizler ve incelemeler sonucunda yapısal elemanların çalışma alanlarının çoğunda bulundukları tarihi ve kültürel yapılarla uyumlu olmadığı, bitkisel elemanların gerekli olan bakım, budama, ilaçlama, gübreleme gibi ihtiyaçlarının eksik ya da yanlış yapıldığı gibi tespitlerde bulunulmuştur. Elde edilen tespitler doğrultusunda farklı devletler ve farklı yüzyıllarda inşa edilen bu tarihi ve kültürel mekanların peyzaj alanları bakım-onarım ve restorasyon projeleri kapsamında değerlendirilip, inşa edildikleri dönemin ayırt edici mimari özellikleri doğrultusunda bağlı olduğu yapı ya da yapılar topluluğuyla uyumlu yapısal ve bitkisel çözümlemeler getirilmesine yönelik öneriler sunulmuştur.

Owing to the fact that historical and cultural structures have brought old socio-cultural reflections to the modern World, these buildings have built a bridge between past and present times. The structures, consisting of religion, trade, financial and social fingerprints of old periods, have been functional for cities. It is outstandingly believed that these structures are tangible cultural heritage and build an eminent culture and ID in the regions. Some of the most important historical areas are buildings, heritages and landscapes. Nowadays, the historical buildings, cultural locations and landscapes are regarded as central points of cities and some of them are functional, whereas rest of them are refunctioned. Hence, these places have become recreation areas. In this thesis, such heritage values from Late Seljuks and Ottoman Empire periods as Manisa Ulu Mosque, Hatuniye, Hafsa Sultan and Muradiye social Islamic complexes in Şehzadeler County are reviewed with landscape architecture dicipline and then analized. Additionally, opened and half-opened landscape areas and structural (ceiling, lighting and outfit elements) and natural factors in the values are also reviewed. According to the result, structural factors are not conformed with historical structure, while all the structures are covered with weeds. In suggestions chapter, it is suggested that more Professional restoration methods should be preferred and the structures must be well-cared.