Afete dirençli kent kapsamında yerel düzeyde topluluğun afetlere karşı dayanıklılığının değerlendirilmesi

Abstract

Günümüzde afetlerin zararlı sonuçlarının ülkeler ve toplumlar üzerinde oluşturmuş olduğu etkinin arttığı görülmektedir. Afetlerden en çok etkilenen yerler olarak kentsel alanlar ön plana çıkmaktadır. Bu kapsamda afete dirençli kentler oluşturmak afet risk yönetiminin temel çalışma alanı olarak karşımıza çıkar. Afete dirençli kentler oluşturmak için de afetlere dayanıklı toplumlar oluşturmak gerekir. Afetlere dayanıklı toplumlar oluşturmak afet risk azaltma politikalarında temel hedef olarak yer almaktadır. Bu yüzden toplumların afetlere karşı dayanıklılığının zamana ve mekâna göre ölçülmesi dayanıklı toplumlar oluşturmanın başlangıç noktasını oluşturmaktadır. Bu doğrultuda bu çalışmada Türkiye'deki toplumun afetlere dayanıklılık seviyelerini belirlemek için temeli DROP modeline dayanan yeterli düzeyde geçerliliği ve güvenilirliği olan Toplum Afet Dayanıklılık Endeksi geliştirilmiştir. Geliştirilen Toplum Afet Dayanıklılık Endeksi sosyal-demografik, ekonomik, kurumsal-konut, topluluk kapasitesi ve çevre-arazi kullanımı şeklinde 5 alt boyuttan ve 34 temel göstergeden oluşmaktadır. Toplum Afet Dayanıklılık Endeksi Türkiye'deki 81 il için uygulanmıştır. Belirlenen alt boyutlarda verilere ulaşmak amacıyla (TUİK, AFAD vb.) internet sitelerinde yer alan güncel verilere ulaşılmıştır. Elde edilen veriler, AMOS 23 ve IBM SPSS 25 programları kullanılarak analiz edilmiş ve iller düzeyinden genel dayanıklılık puanları elde edilmiştir. Ayrıca ortaya çıkan illerin dayanıklılık puanlarına göre Arcgis 10.8 programı ile haritalandırılması yapılarak mekânsal dağılımı ortaya konmuştur. Uygulama sonuçlarına göre Türkiye'deki illerin genel olarak afetlere dayanıklı oldukları görülürken, Ankara, Konya ve Tunceli illeri en yüksek dayanıklılık puanına sahip iller olarak dikkat çekmektedir. Genel dayanıklılık puanına göre en düşük puana sahip iller ise Şırnak, Ağrı ve Siirt olarak ortaya çıkmıştır. Geliştirilen Toplum Afet Dayanıklılık Endeksinin afet yönetimi politikalarına ve yatırımlarına rehberlik etmesi beklenmektedir.

Today, it is seen that the impact of the harmful consequences of disasters on countries and communities has increased. Urban areas stand out as the places most affected by disasters. In this context, creating disaster-resilient cities emerges as the main field of study of disaster risk management. In order to create disaster-resilient cities, it is necessary to create disaster-resilient communities. Creating disaster-resilient communities is the main goal of disaster risk reduction policies. Therefore, measuring the resilience of communities against disasters according to time and space constitutes the starting point of creating resilient communities. Accordingly, in this study, the Community Disaster Resilience Index, which is based on the DROP model and has sufficient validity and reliability, has been developed to determine the resilience levels of the communities in Turkey. The Developed Society Disaster Resilience Index consists of 5 sub-dimensions and 34 basic indicators as social-demographic, economic, institutional-housing, community capacity and environment-land use. Community Disaster Resilience Index applied for 81 provinces in Turkey. In order to reach the data in the determined sub-dimensions (TUIK, AFAD, etc.), up-to-date data on the internet sites were accessed. The obtained data were analyzed using AMOS 23 and IBM SPSS 25 programs and general endurance scores were obtained at the provincial level. In addition, the spatial distribution of the provinces was revealed by mapping them with the Arcgis 10.8 program according to their resilience scores. According to the results of the application, while it is seen that the provinces in Turkey are generally resilient to disasters, Ankara, Konya and Tunceli provinces draw attention as the provinces with the highest resilience scores. The provinces with the lowest score according to the overall resilience score were Şırnak, Ağrı and Siirt. The developed Community Disaster Resilience Index is expected to guide disaster management policies and investments.