Jeofizik yöntemlerde özdirenç ölçümü için aygıt tasarımı

Abstract

Jeofizik yöntemlerden bir olan doğru akım özdirenç (DAÖ) yönteminde, iki noktadan yere doğru akım uygulanır ve diğer farklı iki noktadan da yere verilen akımın etkisiyle oluşan gerilim farkı ölçülerek yeraltındaki jeolojik yapılar özdirenç değişimlerine göre haritalanmaya çalışılır. Toplanan özdirenç verilerinin değerlendirilip, yorumlanmasıyla yer altındaki jeolojik yapıların özellikleri ve derinlikleri hakkında bilgi elde edilir. DAÖ ölçüm aygıtları, genelde yurtdışından ithal edilen, pahalı, geliştirilmesi uzun vadeli ar-ge'ye dayanan yüksek teknoloji ürünü aygıtlardır. Bu çalışma kapsamında, düşük maliyetli, sayısal elektronik tabanlı ve tamamen yazılım denetimli bir DAÖ ölçüm aygıtının geliştirmesi hedeflenmiştir. DAÖ aygıtı Arduino geliştirme kartı tarafından kontrol edilecek şekilde tasarlanmıştır. İlksel tasarımın çalışma performansı, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü (DSİGM) laboratuvarı tarafından geliştirilen DAÖ cihazı ile arazide test edildi. Karşılaştırmalı çalışma, önerilen cihazla toplanan verilerin uyumlu olduğunu göstermiştir. Cihazın öne çıkan özellikleri muadillerine göre çok daha ucuz olması ve veriyi işlemek için yazılım eklenebilmesidir.

In the direct current resistivity (DCR) method, which is one of the geophysical methods, a direct current is injected to the ground from two points and the voltage difference is measured from another two points, aiming to map the geological structures according to the resistivity variations. The information about the resistivity and depth of the subsurface structures is obtained by evaluating and interpreting the gathered resistivity data. DCR devices are expensive and high-tech devices whose development is based on long-term R&D and usually imported from abroad. Within the scope of this study, it is aimed to develop a low-cost, digital electronics-based and fully software-controlled DCR measurement device. The DCR device has been designed to be controlled by the Arduino development board. The operational performance of the protype had been tested in the field using a DCR device developed by the General Directorate of State Hydraulic Works (DSIGM) laboratory. Comparative study indicated that the data collected with the proposed device were compatible. The prominent features of the device are that it is much cheaper than its counterparts and that it allows to add software to procces the data.