Zehirleyici kişilik özelliklerinin sabotaj ve intikam davranışları üzerindeki etkisinde istismarcı yönetim tarzının rolü

Abstract

Araştırma kapsamında DSM-V kapsamındaki kişilik bozukluklarından yola çıkılarak zehirleyici kişilik ölçeğinin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Geliştirilen ölçek sabotaj davranışı, intikam davranışı ve istismarcı yönetim tarzı değişkenleri eklenerek oluşturulan model kapsamında perakende sektöründe çalışmakta olan işgörenler üzerinde test edilmiştir. Araştırmanın ölçek geliştirme safhasında ilk aşama olarak nitel araştırma kapsamında 36 mülakat gerçekleştirilmiştir. Sonrasında pilot araştırma kapsamında 50; ilk veri toplama aşamasında 339; paralel form kapsamında 149 ve test tekrar test kapsamında 214 katılımcı ile anket çalışması yapılarak veri toplanmıştır. Toplanan veriler literatürde kabul görmüş ölçek geliştirme aşamalarına uyularak analiz edilmiş ve bu kapsamda ölçek geliştirilmiştir. Araştırmanın sonraki safhası olan araştırma kısmında ise geliştirilmiş olan zehirleyici kişilik ölçeği ile birlikte diğer değişkenler eklenerek oluşturulan model çerçevesinde 419 işgörenden anket tekniği ile veri toplanmıştır. Araştırma Çanakkale ve Bursa illerindeki perakende sektörü çalışanları ile sınırlandırılmış olup verilerin analizinde MAXQDA 2020, SPSS 22, Lisrel 8.80 ve Smart PLS v3.2.7 paket programlarından yararlanılmıştır. Zehirleyici kişilik özelliklerine ilişkin öncüller nitel araştırma ile tespit edildikten sonra geliştirilen ölçek yapısal model ile test edilmiştir. Bu bağlamda zehirleyici kişilik özelliklerin işgörenlerin sabotaj ve intikam davranışları üzerinde etkili olduğu; istismarcı yönetim tarzının ise bahsi geçen etkiler üzerinde aracılık rolünün bulunduğu sonucuna ulaşılmıştır. Müşterilerle birebir iletişim halinde olan perakende sektörü gibi sektörlerde görev yapacak işgörenlerin seçim kriterleri noktasında kişilik özelliklerinin değerlendirilmesi ve belirlenen sonuçlara göre görevlendirme yapılması önerilebilmektedir.

Within the scope of the research, it was aimed to develop the toxic personality scale based on the personality disorders in DSM-V. The scale was tested on employees working in the retail sector within the scope of the model created by adding sabotage behavior, revenge behavior and abusive management style variables to the developed scale. As the first stage of the scale development phase of the research, 36 interviews were conducted within the scope of qualitative research.Afterwards, data were collected by conducting a survey with 50 participants in pilot research; 339 participants in initial data collection stage; 149 participants in the parallel form and 214 participants in the test-retest phase. The collected data were analyzed in accordance with the scale development stages accepted in the literature, and the scale was developed in this context. In the research part, which is the next phase of the research, data were collected from 419 employees using the questionnaire technique, within the framework of the model created by adding the toxic personality scale and other variables. The research was limited to retail sector employees in Çanakkale and Bursa provinces, and MAXQDA 2020, SPSS 22, Lisrel 8.80 and Smart PLS v3.2.7 package programs were used in the analysis of the data. After the antecedents of toxic personality traits were determined by qualitative research, the developed scale was tested with the structural model. In this context, it has been concluded that toxic personality traits are effective on sabotage and revenge behaviors of employees; abusive management style has a mediating role on the mentioned effects. It is recommended to evaluate the personality traits of the employees who will work in sectors such as the retail sector, which is in one-to-one communication with the customers, at the point of selection criteria and to assign them according to the determined results.