Çanakkale Kazdağı Tahtacı Türkmenleri'nde dini ve sosyal hayat: Koşuburnu Köyü örneği

Abstract

Din sosyolojisinin temel amacı din ve toplum ilişkilerini tüm boyutlarıyla ortaya koymaktır. Ülkemizde popülerlik kazanması yenilerdedir. Din ve toplumun etkileşimlerini inceleyen Din Sosyolojisinin araştırma alanlarından birisi de dinin toplumda nasıl ortaya çıktığı ve dini yaşayanlar tarafından nasıl görüldüğüdür. Dinin toplum, gruplar ve bireyler üzerindeki doğuş, yayılış ve gelişme süreçlerini inceleyen Din Sosyolojisi için Alevilik önem teşkil eden konulardandır. Alevi inanç ve gelenekleri güçlü toplumsal oluşumlardandır. Bu anlamda araştırmamızın konusu, Çanakkale ilinin Bayramiç ilçesine bağlı Koşuburnu köyünün Alevilik anlayışının sosyolojinin perspektiften incelenmesidir. Çanakkale'de Tahtacı Alevileri geleneklerini ve göreneklerini yaşatmaya devam etmektedirler. Geçmişten günümüze dışarıya karşı kapalı olan ve kırsalda geleneksel yaşamlarını dağlık ve ormanlık alanlarda sürdürmeye çalışan Kazdağı Tahtacı Türkmenleri çok kültürlü kodları bünyesinde barındırmaktadır. Toplumsal zenginlikleriyle, yaşam şekilleriyle öne çıkmaktadır. Bu fikirden hareketle Tahtacı Alevi toplumunu Koşuburnu köyü özelinde, sosyolojik açıdan araştırmaya ve incelemeye karar verdik. Araştırmamız giriş bölümü de dâhil olmak üzere beş bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmı birinci bölümü içene almaktadır. Bu bölümde araştırmanın konusu, amacı ve önemi, yöntemi, evreni ve örneklemi, veri toplama araçlarından bahsettik. İkinci bölümde konumuzun daha iyi anlaşılması için Alevilik, Bektaşilik, Kızılbaşlık, Tahtacılık gibi kavramları açıkladık. Devamında Aleviliğe tarihi bir arka plan çizmeye çalıştık. Üçüncü bölümde Türkmenlik ve Tahtacılık kavramlarını detaylı açıklayarak, Tahtacı Türkmenlerinin tarihi, yerleşim yerleri ve Kazdağları'na yayılım süreçleriyle ilgili bilgiler verdik. Bunun yanında Koşuburnu köyünün coğrafi konumu, nüfusu, tarihi ve sosyo-kültürel yapısından bahsettik. Dördüncü bölümde Koşuburnu köyünü ayrıntılı şekilde incelemeye ve genel bir çerçeve çizmeye çalıştık. Koşuburnu köyünde halkın dini durum, dini inançlar, dini yapı, sosyal ve kültürel inanç pratiklerini, geleneklerini, göreneklerini, adetlerini tespit ederek aktarmaya gayret ettik. Beşinci bölümde elde ettiğimiz bulguları yorumladık. Bütün yönleriyle Koşuburnu Tahtacı Türkmenlerinin dini ve sosyo-kültürel yapı ve pratiklerini, bu yapı pratiklerdeki derin anlamları sahadan aktararak, analiz etmeye çalıştık.

The main purpose of the sociology of religion is to reveal the relations between religion and society in all their dimensions. It is only recently gaining popularity in our country. One of the research areas of Sociology of Religion, which examines the interactions between religion and society, is how religion emerges in society and how it is seen by those who practice religion. Alevism is one of the important issues for Sociology of Religion, which examines the emergence, spread and development processes of religion on society, groups and individuals. Alevi beliefs and traditions are strong social formations. In this sense, the subject of our research is to examine the understanding of Alevism in Koşuburnu village of Bayramiç district of Çanakkale province from the perspective of sociology. Tahtacı Alevis in Çanakkale continue to keep their traditions and customs alive. Kazdağı Tahtacı Turkmens, who have been closed to the outside from past to present and try to continue their traditional rural life in mountainous and forested areas, embody multicultural codes. It stands out with its social richness and lifestyle. Based on this idea, we decided to research and examine the Tahtacı Alevi community from a sociological perspective, specifically in Koşuburnu village. Our research consists of five parts, including the introduction. The introduction includes the first part. In this section, we talked about the subject, purpose and importance of the research, method, population and sample, and data collection tools. In the second part, we explained concepts such as Alevism, Bektashism, Kızılbaş, Tahtaism for a better understanding of our subject. We then tried to draw a historical background to Alevism. In the third chapter, we explained the concepts of Turkmenism and Tahtaism in detail and gave information about the history of Tahtacı Turkmens, their settlements and their spread to the Kaz Mountains. In addition, we talked about the geographical location, population, history and socio-cultural structure of Koşuburnu village. In the fourth chapter, we tried to examine Koşuburnu village in detail and draw a general framework. We tried to identify and convey the religious situation, religious beliefs, religious structure, social and cultural belief practices, traditions, customs and customs of the people in Koşuburnu village. We interpreted our findings in the fifth section. We tried to analyze the religious and socio-cultural structure and practices of Koşuburnu Tahtacı Turkmens in all their aspects by conveying the deep meanings of these structural practices from the field.