Örtü altında yetiştirilen kirazların fenolojik ve pomolojik özellikleri ile meyve uçucu bileşiklerinin dönemsel değişimi

Abstract

Ülkemiz coğrafi konumu ve iklim özellikleri bakımından kiraz yetiştiriciliğine son derece uygun olsa da hasada yakın dönemdeki iklimsel olaylardan oldukça olumsuz etkilenmektedir. Başta meyve çatlaması olmak üzere birçok fiziksel zarar meydana gelmekte ve ciddi kalite kayıplarına neden olmaktadır. Bunu sonucunda yola ve depolamaya dayanıksız düşük kalite meyveler piyasada değer kaybına uğramaktadır. Kiraz ağaçlarının örtü altına alıması ile ilkbahar geç donlarının zararlarında, vejetayon dönemi içindeki rüzgar, dolu ve sağnak yağış gibi olumsuz iklim koşullarının sebep olduğu kayıplar en aza indirilebilir. Bu araştırma iki farklı erkenci kiraz çeşidinde örtü altı yetiştiriciliğinin sağladığı avantajları ortaya koymak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışma boyunca Anadolu Etap Tahirova Çiftliği'nde bulunan bir kısmı örtü altına alınmış kiraz bahçesinde Maxma14 anacı üzerine aşılı İspanya orijinli iki farklı kiraz çeşidinin (AEPKİ07 ve AEPKİ08) örtü altında ve açık alanda yapılan yetiştiriciliğinde fenolojik ve pomolojik özelliklerinin değişimi dönemsel olarak takip edilmiştir. Tomurcuk kabarması döneminde kapatılan örtü malzemesi hasat sonuna kadar ağaçların üzerinde kalmış, hasat bitiminde kaldırılmıştır. Örtü altına alınan kiraz ağaçları 7-10 gün arası daha erken çiçek açmış ve hasat tarihide de yine yaklaşık 10 gün erkencilik sağlamıştır. Çiçeklenme döneminde havanın genel olarak bulutlu ve serin olması nedeniyle arazide bulunan arı kovanlarından istenildiği kadar yararlanılamamış bu nedenle örtü altında meyve tutumu oldukça az olmuştur. Ayrıca arıların örtü altında yön bulma sorunu yaşadığı da gözlemlemiştir. Farklı dönemlerde alınan meyve örneklerinde yapılan pomolojik analizler ve istatistiki değerlendirmelere göre örtü altında yetiştirilen ağaçların meyveleri açık alanda yetişenlere göre daha iri olduğu belirlenmiştir. Erken dönemde hasat edilen yüksek kaliteli meyveler yurt dışına ihraç edilerek yapılan yatırımın karşılığını verebilmiştir. AEPKİ 08 çeşidinde örtü altı yetiştiricilikte 20 mayıs tarihinde meyve eni ortalama (33.01 mm), meyve boyu ortalama ( 26,98 mm), meyve ağırlığı ortalama (14,24 g) sap uzunluğu ortalama (33,95 mm) olarak belirlenmiştir. Açık alandan alınan örneklerde ise meyve eni ortalama (28,1mm), meyve boyu (22,51 mm), meyve ağırlığı ortalama (8,88 mm) ve sap uzunluğu (31,58 mm) olarak belirlenmiştir. AEPKİ 07 çeşidinde örtü altı yetiştiricilikte 20 mayıs tarihinde meyve eni ortalama (25,59 mm), meyve boyu ortalama ( 24,14 mm), meyve ağırlığı ortalama (7,59 g) sap uzunluğu ortalama (33,32 mm) olarak belirlenmiştir. Açık alandan alınan örneklerde ise meyve eni ortalama (24,87 mm), meyve boyu (22,43 mm), meyve ağırlığı ortalama (6,89 mm) ve sap uzunluğu (36,34 mm) olarak belirlenmiştir. Her iki çeşitten alınan örneklerde yapılan uçucu bileşik analizleri sonucunda toplam 34 adet uçucu bileşik belirlenmiş; Hexenal, Benzaldehyde, E-2-Hexenal, Benzyl alcohol, Ethyl acetate, Linalool, Limonene, Ethyl hexanoate, Octanal ve Decanal bileşikleri temel uçucu bileşikleri olduğu belirlenmiştir.

Although our country is extremely suitable for cherry cultivation in terms of its geographical location and climate characteristics, it is very negatively affected by climatic events near the harvest. Many physical damages occur, especially fruit cracking, and cause serious quality losses. As a result of this, low-quality fruits that are not resistant to road and storage are losing value in the market. By taking cherry trees under cover, losses caused by adverse climatic conditions such as wind, hail and torrential rainfall during the vegetative period can be minimized in the damages of late spring frosts. This research was carried out in order to reveal the advantages of under-cover cultivation in two different early cherry varieties. During the study, the phenological and pomological characteristics of two different cherry varieties (AEPKI07 and AEPKI08) of Spanish origin grafted on the Maxma14 rootstock in the partially covered cherry garden located at the Anadolu Etap Tahirova Farm were monitored periodically during cultivation under cover and in the open field. The covering material closed during the bud swell period remained on the trees until the end of the harvest and was removed at the end of the harvest. The cherry trees that were taken under cover bloomed 7-10 days earlier and harvested about 10 days earlier on the harvest date. Due to the fact that the weather is generally cloudy and cool during the flowering period, the bee hives located on the land could not be used as much as desired, so the fruit yield under cover was quite low. It has also been observed that bees have problems finding directions under cover. According to pomological analyses and statistical evaluations performed on fruit samples taken at different periods, it has been determined that the fruits of trees grown under cover are larger than those grown in an open area. High-quality fruits harvested in the early period have been exported abroad and have been able to repay the investment made. In the AEPKI 08 variety, the average fruit width (33.01 mm), average fruit length (26.98 mm), average fruit weight (14.24 g) and average stem length (33.95 mm) were determined on May 20 in under-cover cultivation. In the samples taken from the open area, the average fruit width (28.1mm), fruit length (22.51 mm), fruit weight (8.88 mm) and stem length (31.58 mm) were determined. In the AEPKI 07 variety, the average fruit width (25.59 mm), average fruit length (24.14 mm), average fruit weight (7.59 g) and average stem length (33.32 mm) were determined on May 20 in under-cover cultivation. In the samples taken from the open area, the average fruit width (24.87 mm), fruit length (22.43 mm), fruit weight (6.89 mm) and stem length (36.34 mm) were determined. A total of 34 volatile compounds were determined as a result of volatile compound analyses performed on samples taken from both varieties; Hexenal, Benzaldehyde, E-2-Hexenal, Benzyl alcohol, Ethyl acetate, Linalool, Limonene, Ethyl hexanoate, Octanal and Decanal compounds were determined to be the main volatile compounds.