Okul iklimi ile öğretmen performansı arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı; öğretmen performans değerlendirme sürecinde kullanılması gereken kriterleri öğretmen, okul yöneticisi ve öğrenci görüşleri ile belirleyip, okul ikliminin öğretmen performansı üzerindeki etkisinin incelenmesidir. Çalışma karma araştırma yöntemlerinden biri olan keşfedici sıralı karma yöntem ile yürütülmüştür. Çalışmanın nitel bölümünde Çanakkale Merkez ilçedeki okul öncesi, ilk ve ortaokullar ile ortaöğretim kurumlarında görev yapmakta olan öğretmen ve okul yöneticilerici ile öğrenciler ile görüşmeler yapılarak ‘Başarılı bir öğretmende bulunması gereken kişisel ve mesleki özellikler nelerdir?’ sorusu yöneltilmiştir. Çoklu veri kaynaklarının ögelerinden olan öğretmen, okul yöneticisi ve öğrencilerin fikirleri ile nicel veri toplama aracı için kullanılacak olan ‘Öğretmen Performans Değerlendirme Ölçeği’ oluşturulmuştur. Yapılan içerik ve faktör analizleri ile ‘Öğretmen Performans Değerlendirme Ölçeği’nin 39 madde ve 6 alt boyuttan oluştuğu tespit edilmiştir. Araştırmanın nicel kısmında ise Çanakkale’de okul öncesi, ilk ve ortaokullar ile ortaöğretim kurumlarında görev yapmakta olan 404 öğretmen ve okul yöneticisine ulaşılarak ‘Öğretmen Performans Değerlendirme Ölçeği’ uygulanmıştır. Öğretmenlerin çalıştıkları farklı okul profillerinin öğretmen performansına etkisini değerlendirmek için ise ‘Okul İklimi Değerlendirme Ölçeği’ (CASE) veri toplama aracı kullanılmıştır. Bu çalışmada CASE veri toplama aracının Acarbay (2006) tarafından Türkçe dilsel eşdeğerlik, güvenirlik ve geçerlilik çalışması yapılmış ve Aka (2014) tarafından kullanılan ölçeğin 33 soru ve 6 boyuttan oluşan hali kullanılmıştır. Ayrıca öğretmenlerin demografik bilgileri kişisel bilgi formu ile elde edilmiştir. Araştırmada elde edilen verilerin analizinde parametrik tekniklerden bağımsız örneklemler t-testi, Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA), Korelasyon ve Regresyon Analizi yöntemleri kullanılmıştır. iii Araştırmanın sonuçlarına göre, öğretmen ve okul yöneticilerinin görüşleri, çoklu veri kaynakları ile performans değerlendirme sürecinde cinsiyet, kıdem, okul kademesi değişkenine göre anlamlı farklılıklar oluştururken; mezun olunan okul değişkeninde anlamlı bir farklılık yaratmamıştır. Öğretmen ve okul yöneticilerinin okul iklimi algıları incelenciğinde ise, okul kademesi bakımından anlamlı bir farklılık oluşurken; cinsiyet, kıdem, mezun olunan okul değişkeninde anlamlı bir farklılığın oluşmadığı tespit edilmiştir. Okul ikliminin öğretmen performansı üzerinde anlamlı ve olumlu bir etkisi olduğu tespit edilmiştir. Okul ikliminin ‘İdare İlişkisi’ alt boyutu ile öğretmen performansı arasında yüksek düzeyde, anlamlı ve pozitif bir ilişki bulunmaktadır. Okul iklim algılarını olumlu yönde geliştiren öğretmen ve okul yöneticilerinin mesleki performanslarının da yüksek olduğu belirlenmiştir.

The aim of this study is to determine the criteria that should be used in teacher performance evaluation process in accordance with the opinions of teachers, administrators and students and to examine the effect of school climate on teachers’ performance. This research was carried out by using sequential exploratory mixed method, which is one of the types of mixed method. In the qualitative part of the research, the interviews were conducted with the teachers, administrators, and students from public pre-school, primary, and junior high schools as well as secondary schools in Çanakkale Merkez district. The question ‘What are the personal and professional features that a successful teacher should have?’ was used in this phase. With the opinions of teachers, administrators, and students who are the factors of the multi-data based evaluation system, ‘Teacher Performance Assessment Scale’, which was conducted in the quantitative part of the research, was created. Through the content and factor analyses, it was found out that ‘Teacher Performance Assessment Scale’ consisted of 39 items and 6 dimensions. In the quantitative part of the research, ‘Teacher Performance Assessment Scale’ was responded by 404 teachers and administrators working at primary and secondary state schools in Çanakkale. ‘Comprehensive Assessment of School Environment (CASE)’ data collection tool was used to determine the effect of different schools’ profile on teachers’ performance. In this study, the CASE scale including 33 items and 6 dimensions adapted by Aka in 2014 was used. The reliability, validity and Turkish linguistic equivalence of CASE were established by Acarbay (2006). Moreover, the demographic information of the participants was gathered through personal information forms. Independent samples t-test, the One-Way Anova (ANOVA), Correlation and Regression parametric tests were used for the analysis of the data. v According to the results of the study, it was found that while the opinions of teachers and administrators showed significant difference in terms of gender, length of service, and the level of the schools, there was no significant difference in the type of school teachers graduated from (alma mater variable) in the process of teachers’ performance evaluation through multiple indicators. In the evaluation of school climate section, it was found out that while the teachers’ and administrators’ school climate perceptions were significantly different in terms of the level of the schools, there was no significant difference in gender, length of service, and alma mater variables.