Gökçeada topraklarının bazı kalite parametreleri ve erozyon riskinin belirlenmesi

Abstract

Organik ada olarak da kabul edilen Gökçeada’da canlılığın sürdürülebilirliği için mevcut doğal kaynakların kalite ve korunmasına yönelik tespitlerin yapılarak gerekli önlemlerin alınması gerekmektedir. Ekosistemin sürdürülebilirliği için toprak en temel doğal kaynaklardan biridir. Diğer kaynaklar gibi toprak ve toprak kalitesinin sürdürülebilir olması için mevcut kaynak korunarak özelliklerinin belirlenmesi ve varsa riskler belirlenerek mevcut durumun daha kötüye gitmemesi için önlemlerin alınması gerekmektedir. Bu amaçla yürütülen çalışmada; toprağın sürdürülebilir olmasında önemli bir yere sahip olan toprağın fiziksel ve kimyasal kalite parametrelerinin mevcut durumunun belirlenmesi ve Gökçeada'nın toprak erodobilite faktörü (RUSLE-K) tespit edilip, risk oluşturabilecek alanlarda gerekli önlemlerin alınması veya korunması konu edilmiştir. Bu kapsamda 248 lokasyondan yüzey toprak örneği alınmış olup arazi örtüsü tipleri CORINE 2006 sınıflandırması yardımıyla belirlenen bu lokasyonlara ait örnekler çalışmanın materyalini oluşturmuştur. Toprak örneklerinde, pH (toprak reaksiyonu), EC (elektriksel iletkenlik), toprak tekstürü, CaCO3 (kalsiyum karbonat), TN (toplam azot), TC (toplam karbon), TOK (toprak organik karbonu), AS (agregat stabilitesi), C/N (karbon azot oranı), dB (kuru hacim ağırlığı), suda çözünebilir majör anyon ve katyonlar gibi bazı fiziksel ve kimyasal kalite parametreleri belirlenerek aralarındaki ilişkiler tespit edilmiştir. Yine bu parametrelerin bazıları ve geçirgenlik sınıfları kullanılarak aynı zamanda toprak kalite parametresi olarak da nitelendirilen erozyona duyarlılığın (RUSLE-K) yanında toprakların kalite indeksi (TKİ) belirlenmiştir. Analiz sonuçlarına göre topraklarda ortalama %2,11 TOK; %0,15 TN; %2,99 CaCO3 ix bulunduğu; %17,34’ünün "hafif asit", %43,15’inin "hafif alkali", %38,31’nin "nötr", %1,21’lik kısmının "orta asit ve alkali" pH sınıflamasında yer aldığı; AS ortalamasının %70,51; toprak bünyelerinin %91,93’ünün orta, %5,24’ünün ağır ve %2,83’ünün hafif bünyeli olduğu; topraklarda genel olarak herhangi bir tuzluluk probleminin olmadığı; ada topraklarında belirlenen RUSLE-K faktörüne göre, adanın %48,17'sında düşük, %51,83'ünde ise orta, yüksek ve çok yüksek erozyon riskinin olduğu tespit edilmiştir. Arazi örtüsüne göre RUSLE-K değerleri ortalamalarındaki farkların, istatistiki olarak önemli (p<0,05) olduğu ortaya çıktığı; TKİ değerlerinin ise; %31,58 ile %84,21 arasında değiştiği, genel indeks ortalamasının %57,23 olduğu tespit edilmiştir.

As having a great potential for organic agriculture, Gökçeada’s natural resources should be carefully studied and evaluated. Soil is one of the main natural resources for the sustainability of ecosystem. To make the soil and the soil quality sustainable, existing resources should be conserved and their characteristics should be determined and also risks should be determined and necessary precautions should be taken not to make the present situations worse. In this study, we carried out quantitative analysis to reveal the present situation in Gökçeada. For the purpose, a series of physical and chemical variables which are significant for sustainable soil management and soil erodibility (RUSLE-K) for Gökçeada were analyzed in the study area. In this scope, surface soil samples were taken from 248 locations, and these samples formed the material of this study. Land cover types of locations were determined by Corine 2006 Classification. In soil samples, some physical and chemical quality parameters like pH (soil reaction), EC (electrical conductivity), soil texture, CaCO3 (calcium carbonate), TN (total nitrogen), TOK (soil organic carbon), AS (aggregate stability), C/N (carbonate and nitrogen ratio), dB (bulk density), water soluble major anions and cations, and their relationships were determined. Also by using some of these parameters and permeability classes, soil erodibility (RUSLE-K), which is also described as soil quality parameter, and soil quality index (TKI) were determined. According to analyze results; TOK, TN and CaCO3 mean contents were determined 2,11%, 0,15% and 2,99% respectively; 17,34% of soils were slightly acid, 43,15% of soils were slightly alkaline, 38,31% of soils were neutral and 1,21% of soils were moderately xi acid - alkaline; mean value of AS for samples was 70,51%; 91,93% of soil classified as medium textured, 5,24% of soil was classified as heavy textured and 2,83% of soil was classified as light textured; there were not a saltiness problem in general; according to RUSLE-K values there was low erosion risk in 48,17% of samples, and medium high and very high erosion risk in %51,83 of samples, and differences of RUSLE-K values for land cover types were statistically significant (p<0,05). And also TKIs of soils varied between 31,58% and 84,21%, and TKI average was found 57,23%.