Marmara bölgesi Trakya bölümü topraklarının kuraklık hassasiyet analizi

Abstract

Kuraklık doğal oluşumlu bir afettir ve insan kızı/oğlunu etkileyen en yıkıcı afetlerden bir tanesidir. Noktasal kaynaklı yağış, hava sıcaklığı, evapotranspirasyon, toprak su tutma kapasitesi ve nehir akım istasyonu verileri temel alınarak farklı meteorolojik ve hidrolojik kuraklık indisleri yardımıyla kuraklığın şiddeti, zamansal ve mekânsal dağılımları hesaplanmaktadır. Ancak, kuraklığa maruz kalan alanların arazi kullanım türü, bitki örtüsü, su kaynaklarına yakınlığı, toprakların su tutabilme kabiliyetleri değişebilmektedir. Aynı bölge içerisinde bulunan iki farklı noktanın kuraktan etkilenebilirliği ya da başka bir ifade ile kuraklık hassasiyeti farklılık gösterebilmektedir. Araştırma kapsamında, Marmara Bölgesi Trakya Bölümü topraklarının kuraklık hassasiyetinin belirlenmesi amacı ile 283 noktadan toprak örneği alınmıştır ve toprakların su tutma kabiliyetleri üzerinde etkisi olan bazı toprak özellikleri laboratuar analizleri ile saptanmıştır. Arazi kullanım türleri CORINE 2006 sınıflandırması yardımıyla belirlenmiştir. Meteoroloji Genel Müdürlüğü'nden yağış verileri ve Türkiye İstatistik Kurumu'ndan nüfusla ilgili veriler temin edilmiştir. 19 farklı ölçütlerin kuraklık hassasiyet modeli içerisindeki ağırlık puanları analitik hiyerarşik süreç ile saptanmıştır. Oluşturulan modele göre araştırma alanı topraklarının sadece %0.05'i kuraklığa karşı "dayanıklı" bulunmuştur. Kuraklığa "hafif duyarlı" alanlar %33.1, "orta düzeyde duyarlı" alanlar %54.8 ve "duyarlı" alanlar %5.7 oranlarında alansal dağılım göstermiştir. Kuraklığa çok duyarlı bir alan tespit edilmemiştir.

Drought is one of the most destructive natural disasters which effects humanity and can be seen in the all climate types. Severities, temporal and spatial distributions of droughts are calculated by meteorological and hydrological drought indices, and these indices mostly use rainfall, air temperature, evapotranspiration, soil water holding capacity and river flow data based on point source measurements. However, some field properties, such as land use type, plant species, water availability or water holding capacity of the soil, may vary in the drought-affected areas. Two different points in the same region may have different drought-resistant ability with different expression drought vulnerability. For this study, 283 soil samples were used to determine the drought vulnerability of Thrace part of Marmara Region. The soil properties related to the soil water holding capacity were determined by laboratory analysis. In addition, the data set of the Corine Land Cover 2006 was used to produce the maps of the research area. Further, the values of rainfall and population data were taken from the Turkish State Meteorological Service and Turkish Statistical Institute, respectively. Accordingly, the weighting values of the 19 criteria in the drought vulnerability model were defined by employing the analytical hierarchic process. The results show that only 0.05% of the research area has been found in "resistant" drought class. The spatial distribution of "light-sensitive" drought class is a ratio of 33.1%, moderately sensitive" drought class has a ratio of 54.8% and a ratio of 5.7% for "sensitive" class. Interestingly, a drought class of "high sensitive" was not determined