Gelibolu Yarımadası'ndaki (Çanakkale-Türkiye) kuş göç rotalarının incelenmesi ve rüzgar enerji santrallerinin (RES) kuş popülasyonları üzerine etkileri

Abstract

Her yıl ilkbahar ve sonbahar dönemlerinde Türkiye'nin de içinde bulunduğu batı Paleartik bölge ile Afrika kıtası arasında düzenli ve milyarlarca kuşun katıldığı büyük ölçekli kuş göçleri meydana gelmektedir. Türkiye'nin batısındaki en dar geçiş noktalarından birini oluşturan Gelibolu Yarımadası, mevcut rüzgar potansiyeli, sahip olduğu sulak alanlar ve coğrafik konumu nedeni ile kuş göçleri açısından kritik bir noktada bulunmaktadır. Gelibolu Yarımadası'nın sahip olduğu rüzgar potansiyeli aynı zamanda Rüzgar Enerji Santrallerinin kurulacağı alanların belirlenmesinde de önemli bir rol üstlenmektedir. Bu çalışmada daha önce kuş göçleri açısından araştırma yapılmamış bir bölge olan Gelibolu Yarımadası'nın kuş göç hareketliliği açısından önemi, mevcut RES sahalarının göç sırasındaki geçişlere etkileri ve kurulum planları bulunan RES sahalarının olası etkileri "Habitat kaybı", " Rahatsızlık", "Bariyer etkisi" ve " Çarpışma sonucu ölümler" başlıkları altında değerlendirilmiştir. Gerçekleştirilen 107 günlük arazi çalışması sonucunda 20 takım ve 50 familyaya ait 226 kuş türü tespit edilmiştir. Gözlemlenen türlerin 55'i Kış ziyaretçisi (KZ), 52'si Transit göçer (T), 60'ı Yerli (Y) ve 59'u Yaz ziyaretçisi (YZ) türdür. Arazi dönemi boyunca oluşturulan gözlem formlarına 5308 kayıt tutulmuş ve 124872 kuş sayılmıştır. İlkbahar göç dönemi gözlemlerinde toplam göç ve geçiş hareketliliği sayısı 958 ve toplam geçiş yapan birey sayısı 18478 birey olarak, sonbahar göç döneminde toplam göç ve geçiş hareketliliği sayısı 523 ve toplam geçiş yapan birey sayısı 12513 olarak kaydedilmiştir. Dairesel istatistik yöntemi açık saha araştırılmalarında ilk kez kullanılarak elde edilen verilerle Gelibolu Yarımadası göç rotaları haritası hazırlanmıştır. Gelibolu Yarımadası'nda göç hareketiliğinin yoğunlaştığı, önemli dar boğazlar, nesli tehlike altındaki türlerin üreme alanları ve önemli sulak alanlar değerlendirilerek, Saroz körfezi kıyı şeridinde Tayfurköy ve Yeniköy arasında 30 km'lik, Kavak Deltası, Uzunhızırlı Göleti ve Kemikli Burnu (Suvla) tuz gölü çevrelerinde 10 km'lik tampon bölge oluşturulması önerilmiştir. RES sahaları planlanırken ön etüt çalışmalarında coğrafik sınırlarla belirlenen bölgelerin bir bütün olarak çalışılmasının, üreyen ve kışlayan kuş türlerininde araştırılmasının önemi ortaya konmuştur.

Every year in Spring and Autumn periods, there happens a large scaled bird migration, which is regular and joined by billions of birds, between Africa Continent and West Palearctik Ecozone that Turkey is in,too. Gelibolu Peninsula, which forms the narrowest transit point in the west of Turkey, is considered as a critical point in terms of bird migration because of its existing wind potential, wetland area and the geographical position. The wind potential of the Gelibolu Peninsula takes also an important role for determining the areas on which windpower plants would be founded. In this study, the importance of the Gelibolu Peninsula, a region which had not been studied in terms of bird migration before, is evaluated. The effects of existing Windpower Plants areas on the passing of birds and the probable effects of the planned Windpower Plant areas are evaluated under the headings of ' Loss of Habitat', ' Disturbance', ' Barrier Effect' and ' Dying as a result of Bird Crash'. As a result of 107 days field work, 226 bird spices had been determined that belong to 20 ordo and 50 family(subgroup). The % 55 of the observed spicies are 'Winter Visitors', % 52 is ' Transit Migrator', % 60 is ' Native' and % 59 is 'Summer Visitors'. 5308 records are kept on the observation forms and 124872 birds are counted during the field work. 958 migration and passing movements, and 18478 passing individuals had been recorded during the Spring migration period. In the Autumn migration period, 523 migration and passing movements, and 12513 passing individuals had been recorded in total. The migration route map of the Gelibolu Peninsula had been prepared by using the data acquired by the Circular Statistics Method for the first time in open field research. It has been suggested to create a 30 km buffer zone on the coastal stretch of Saroz Gulf between Tayfur village and Yeniköy, and a 10 km buffer zone around Kavak Delta, Uzunhızırlı Pond and Lake Tuz in Kemikli Snout(Suvla). For this suggestion; the important narrow bosphoruses where the migration movement is intense in Gelibolu Peninsula, the breeding ground of endangered spices and important wetland areas are evaluated. It had been showed up to settle the turbines on the direction ofNorth-South in the parallel zone of Çanakkale Bosphorus is a must. The importance of making researches about propagator and overwintering bird spices and working the areas as a whole while planning the Windpower plant areas is indicated.